پاسخ فرهنگستان به پویش دسترسی عمومی به پیكره زبانی فرهنگستان
فرهنگستان زبان و ادب فارسی به دنبال شکل گیری «پویش دسترسی عمومی به پیکره زبانی فرهنگستان» اعلام نمود «امید می رود تا چند ماه آینده، با تنظیم آئین نامه‌ی لازم و تأمین زیرساخت های فنی، امکان بهره مندی پژوهشگران از پیکره فرهنگ نویسی فراهم گردد.»
به گزارش هنر شهر به نقل از ایسنا، چندی قبل پویشی به راه افتاد برای عمومی کردن دسترسی به پیکره زبانی فرهنگستان و متنی به امضای ۵۰۰ نفر منتشر شد؛ جان کلام این متن این است که چون پیکره با هزینه عمومی و بیت المال تهیه شده سزاوار و ضروریست که در دسترس همگان قرار بگیرد. این تبعیض و بی عدالتی است که برخی پژوهشگران به این امکان دسترسی داشته باشند و در عمر و وقت صرفه جویی کنند و دقت و عمق تحقیقات خویش را بیشتر کنند و بخش بزرگی از محققان و دانشجویان به این امکان یا موهبت دسترسی نداشته باشند.
برخی پاسخ های غیررسمی غالباً از جانب اعضای گروه فرهنگ نویسی فرهنگستان به این پویش داده شده است که برخی آنرا نشان دهنده مواضع فرهنگستان می دانند. این پاسخ ها مسائل فنی و نرم افزاری را مانع عمومی شدن پیکره دانسته اند، چون که به قول آنها باعث کند شدن دسترسی اعضای گروه فرهنگ نویسی خواهد شد یا احتمال دست کاری در محتوای پیکره را پدید خواهد آورد.
به دنبال این موضوع، غلامعلی حدادعادل، رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی، طی نامه ای خطاب به علی اشرف صادقی، مدیر گروه فرهنگ نویسی، امکان دسترسی عمومی به این پیکره را از او جویا شد.
به دنبال دریافت پاسخ علی اشرف صادقی به نامه رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی، حداد عادل اعلام نمود «با توجه به مشکلات و اشکالاتی که در نامه‌ی آقای دکتر صادقی بدان ها اشاره شده است، فرهنگستان در نظر دارد برای حل آن ها برنامه ریزی و اقدام نماید و امید می رود تا چند ماه آینده، با تنظیم آئین نامه‌ی لازم و تأمین زیرساخت های فنی، امکان بهره مندی پژوهشگران از پیکره‌ی فرهنگ نویسی فراهم شود.»
متن نامه علی اشرف صادقی در پاسخ به نامه رئیس فرهنگستان، در خصوص بررسی دسترسی عمومی به پیکره زبانی فرهنگستان و نحوه استفاده پژوهشگران از این پیکره بدین شرح است:
«رئیس محترم فرهنگستان زبان و ادب فارسی
با سلام و احترام، در پاسخ به نامه شماره ۱۱۰۱/۲۴/۵ مورَّخ ۹۹/۹/۲۲ جناب عالی، به آگاهی می رساند مبحث استفاده عمومی از پیکره فرهنگ نویسی فرهنگستان در گروه فرهنگ نویسی بررسی گردید. گروه فرهنگ نویسی اساساً مخالفتی با این امر ندارد، ولی ذکر نکاتی درباره این پیکره ضروریست.
این پیکره صرفا برای کار فرهنگ نویسی در فرهنگستان تهیه شده است و شاید چندان قابل استفاده برای پژوهش های ادبی و زبانی نباشد. مواردی که لازم است به آنها توجه گردد عبارت اند از:
ــ مسائل حقوقی انتشار بخش هایی از کتاب ها که در پیکره آمده است لازم است رفع گردد. همان گونه که می دانید برای تهیه این پیکره حدود ۱۴۰۰ کتاب از قرن سوم تا کنون خوانده شده و با عنایت به کلمات و عباراتی که بعنوان مدخل در فرهنگ جامع زبان فارسی درج خواهد شد شاهدهایی انتخاب شده که با ذکر مشخصات و شماره صفحه کتاب در پیکره آمده است. همچنین، تمامی مدخل های فرهنگ های لغت، همچون فرهنگ سخن و لغت نامه دهخدا، در این پیکره درج شده است و انتشار آنها بدون اجازه ناشر یا مؤلف یا مترجم امکان پذیر نیست.
ــ بدیهی است که در هنگام حروف نگاری شاهدها اشتباهاتی رخ داده است که هم اکنون، در حین ویراستاری، رفع می شود. درعین حال، ازآنجاکه شاهدها حتی الامکان کوتاه شده است، در مواردی حد شاهدها رعایت نشده و جملات نامفهوم است و عملاً، در خیلی از موارد، بدون رفتن به کتاب، فهم مطلب امکان ندارد. از این رو، عموم هم بدون در اختیار داشتن کتاب ها نمی توانند بهره چندانی از شاهدها ببرند.
برای رفع این مشکل در چند سال گذشته حدود ۳۰۰ کتاب پویش (اسکن) شده که در هنگام استفاده از شاهد با کلیک بر روی شماره صفحه می توان به صفحه مشخص در کتاب مورد نظر هم دست یافت، اما تعداد کتاب ها بسیار بیشتر از این است و فعلاً این کار آخر نیافته است. چنانچه قرار باشد پیکره ای مناسب برای عموم پژوهشگران تهیه شود لازم است صفحات کتاب ها پویش (اسکن) شود؛ به نحوی که همه‌ی کلمات در آنها قابل جستجو باشد، که در این صورت مسئله‌ی حقوقی آن بسیار پیچیده تر خواهد شد.
ــ نرم افزار فعلی به برنامه فرهنگ نویسی متصل است و امکان استفاده هم زمان در گروه فرهنگ نویسی و تحت وب و برای عموم را ندارد. هم اکنون هم چنانچه برخی از همکاران هم زمان وارد آن شوند بسیار کند می شود. درعین حال، به نحوی طراحی نشده است که بتواند تحت وب قرار بگیرد. از این رو، لازم است برای آن نرم افزار جداگانه ای تهیه شود و محتوای پیکره در آن قرار گیرد و به عموم ارائه شود.
ــ چنانچه فرهنگستان اصرار داشته باشد که با تمامی کاستی های این پیکره آنرا در اختیار عموم قرار دهد لازم است نسبت به تهیه نرم افزار مناسب دیگری اقدام گردد. مسلّماً عضویت در این نرم افزار یا ورود به آن هم مانند هر نرم افزار دیگری ضوابطی خواهد داشت. کاربر لازم است هویت و مشخصات خویش را اعلام نماید و بداند که تمامی کاوشهای او، با ذکر زمان مراجعه، در حافظه‌ی نرم افزار ثبت می شود و چنانچه در استفاده از آن قوانین و مقررات حق نشر را رعایت ننماید پیگرد قانونی خواهد داشت.
علی اشرف صادقی
مدیر گروه فرهنگ نویسی»
منبع: هنر شهر
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب