عملیات طریق القدس تجلی حضور مردم و اتحاد و همدلی ارتش و سپاه
به گزارش هنر شهر آذرماه سال۶۰ و سال دوم جنگ است، رزمندگان حال و هوای خوبی دارند تازه عملیات ثامن الائمه(ع) را در مقیاسی وسیع و گسترده انجام داده اند. با روی کار آمدن شهید صیاد شیرازی بعنوان فرمانده نیروی زمینی ارتش، همبستگی نیروهای ارتش و سپاه بیشتر شده است
به گزارش هنر شهر به نقل از ایسنا، سرهنگ ستاد قاسم اکبری مقدم پژوهشگر سازمان حفظ آثار و نشر ارزش های دفاع مقدس ارتش جمهوری اسلامی ایران در یادداشتی
در این یادداشت می خوانیم:
رژیم بعثی صدام بعد از مقدمه چینی ها و ایجاد تشنج در روابط دو کشور و تلاش در مشوش نمودن اذهان سازمان ها و نهادهای بین المللی، ۲۶ شهریور ماه ۱۳۵۹(۱۷ سپتامبر۱۹۸۰) به طور یکجانبه «قرارداد ۱۹۷۵ » را لغو و متعاقباً در ۳۱ شهریور ماه ۱۳۵۹ (۲۲ سپتامبر۱۹۸۰) حمله گسترده ای را به مرزهای ایران آغاز نمود و با راهبرد «عملیات برق آسا» سودای فتح سه روزه استان خوزستان که هدف اصلی و اساسی دشمن و اشغال شهرهای مهمی همچون خرمشهر و بستان را در سر داشت، با مقاومت، دلاوری و مجاهدت ارتش، سپاه و نیروهای مردمی؛ ۳۴ روز در پشت دروازه های خرمشهر زمینگیر شد و راهبرد آن به شکست انجامید. بعد از سدکردن پیشروی عمومی و تثبیت یگان های دشمن در سراسر جبهه های جنگ تحمیلی، طرح ریزی ها برای اجرای عملیات آفندی یگان های خودی آغاز گردید.
با دور کردن تهدید جدی دشمن از حیاتی ترین نقطه خوزستان یعنی گلوگاه حیاتی و استراتژیک مواصلاتی شمال اندیمشک(عقب راندن از کرانه غربی رودخانه کرخه در دزفول و شوش)، تقدم تلاش اصلی فرماندهان در منطقه جنوب، به آزادسازی شهرهای خرمشهر و بستان بعنوان اهداف استراتژیکی ـ نظامی در نظر گرفته شد.
آذرماه سال۶۰ و سال دوم جنگ است، رزمندگان حال و هوای خوبی دارند تازه عملیات ثامن الائمه(ع) را در مقیاسی وسیع و گسترده انجام داده اند. با روی کار آمدن شهید صیاد شیرازی بعنوان فرمانده نیروی زمینی ارتش، همبستگی نیروهای ارتش و سپاه بیشتر شده است، راهبرد انجام عملیات های آفندی و بازپس گیری مناطق اشغالی فکر فرماندهان را به خود اشغال نموده است و اجرای سلسله عملیات های کربلا، آغازی برای عملیاتی کردن این راهبرد است. در حالیکه در ۵ مهر ۱۳۵۰ و در عملیات ثامن الائمه(ع) شرق رودخانه کارون پاکسازی شد، ولی هنوز منطقه غرب دزفول- شوش و در جبهه میانی غرب سوسنگرد- بستان و منطقه جنوب غربی اهواز- خرمشهر در اشغال دشمن است.
برای تحلیل گران نظامی پرواضح بود که درصورت تصرف منطقه میانی غرب سوسنگرد-بستان، ارتباط خطوط دشمن گسسته شده و این امکان برای نیروهای ایرانی بوجود می آمد که با امکان صرفه جویی قوا نیروی بیشتری برای عملیات های آفندی آزاد گردد. با عزل بنی صدر از فرماندهی کل قوا و سازماندهی نیروهای سپاه پاسداران و بسیج مردمی در چارچوب یگان های مانوری پیاده نظام، توان رزمی جمهوری اسلامی ایران افزوده شد و با مشارکت کامل سپاه در عملیات ها از مرحله طرح ریزی تا اجرا، اینک دیگر توان رزمی کافی برای اجرای عملیات های آفندی وسیع و قاطع بر ضد دشمن وجود داشت و مشارکت نیروهای مردمی نعمتی بود چون ما به شدت نیرو کم داشتیم و همه نیروهای ارتش و سپاه در خط مستقر بودند در صورت رعایت اصل صرفه جویی در قوا نیروی آزاد بیشتری در اختیار قرار می گرفت و عملیات می توانست تداوم پیدا کند. ازاین رو عملیات طریق القدس برای قطع ارتباط خطوط پدافندی دشمن در شمال و جنوب و آزادی بستان در آذر ماه ۱۳۶۰ طرح ریزی و در دستور کار قرار گرفت، خصوصیت مهم و منحصر بفرد این عملیات «حضور مردم در صحنه نبرد» است. این دومین تجلی قدرت مردم در کسب پیروزی های بزرگ بود نخستین تجربه پیروزی در عملیات ثامن الائمه(ع) بود واین تلاش وسیع ایرانیان در جنگ نوعی تغییر استراتژی از دید غربی ها قلمداد می گردید که هراس و وحشتی در دل کارشناسان نظامی کشورهای حامی صدام قرار داده بود.
پیش از طراحی و اجرای عملیات طریق القدس اقدامات و عملیات های آفندی زیادی در جبهه میانی(منطقه عمومی دشت آزادگان) توسط نیروهای مسلح ایران انجام شد.
عملیات آزاد سازی سوسنگرد در ۲۶ آبانماه ۱۳۵۹، توسط تیپ ۲ و۳ لشکر ۹۲ زرهی، گروه رزمی۱۴۸ لشکر ۷۷ خراسان ارتش، نیروهای مردمی و سپاه سوسنگرد، گروه شهید چمران و گروه رزمی ژاندارمری؛
عملیات نصر در ۱۳۵۹/۱۰۱۵، توسط لشکر ۱۶ زرهی به منظور پاکسازی شمال کرخه و تصرف پادگان حمید؛
آب بستن شمال کرخه توسط سازمان آب خوزستان در منطقه سید علی در شمال کرخه کور که منجر به عقب نشینی دشمن به کرانه جنوبی کرخه کور گردید.
اجرای عملیات خیبر(الله اکبر) در ۱۳۶۰/۲/۳۱، توسط تیپ ۳ لشکر۹۲، تیپ ۱ لشکر۱۶زرهی قزوین، تیپ ۵۵هوابرد و نیروهای سپاه و جنگهای نامنظم شهید چمران به منظور تصرف ارتفاعات ا... اکبر در منطقه عمومی سوسنگرد؛
عملیات طراح در۱۳۶۰/۵/۵، توسط تیپ ۱و ۳ لشکر۱۶زرهی قزوین، تیپ ۵۵ هوابرد، گروه رزمی ۲۰۷ لشکر۹۲ و گردان سپاه سوسنگرد، حمیدیه و نیروهای جنگ های نامنظم شهید چمران به منظور گرفتن سر پل منطقه طراح از دشمن، که منجر به بیرون راندن دشمن به پشت رودخانه کرخه کور گردید. چهار روز پس از این عملیات دکتر چمران در همین منطقه به شهادت رسید.
عملیات شهید مدنی در تاریخ ۱۳۶۰/۶/۲۷، توسط تیپ ۱ لشکر۱۶ وگردان۱۷۶مکانیزه و۲۰۲ سوار زرهی و گروه شهید چمران در ادامه عملیات طراح
عملیات ثامن الائمه(ع) در ۵ مهرماه ۱۳۶۰، در شرق رودخانه کارون و با محوریت لشکر پیروز ۷۷خراسان ارتش و همکاری سپاه پاسداران انجام و منجر به شکستن حصر آبادان شد.
شهادت فرماندهان دفاع مقدس، سرتیپ ولی ا.. فلاحی رئیس ستاد مشترک ارتش، سرهنگ موسی نامجوی وزیر دفاع، سردار یوسف کلاهدوز قائم مقام سپاه پاسداران، سرهنگ خلبان جواد فکوری و سردار محمد جهان آرا فرمانده سپاه خوزستان در هفتم مهرماه سال ۱۳۶۰ و پس از عملیات بزرگ و پیروزمند ثامن الائمه(ع)، سبب شد تا تغییراتی وسیعی در کادر فرماندهی عالی ارتش بوجود آید.
بعد از عملیات ثامن الائمه(ع) تدابیر عملیاتی فرماندهان و طراحان نیروی زمینی ارتش و سپاه بر این قرار گرفت که با انجام عملیات آفندی وسیع نیروهای دشمن را در یک منطقه منهدم نمایند و سپس با اتکا به مواضع طبیعی، پدافند نموده و با صرفه جویی در قوا، نیروهای خودی را برای پدافند در جایی دیگر بکار گیرند. بر مبنای توافق بین مسؤلان ارتش و سپاه طرح های عملیاتی مشترکی را به نام کربلا نامگذاری و پیشبینی نمودند که با اجرای حدود ۱۲عملیات عمده، مناطق اشغال شده کشور آزاد شود.
وجود محور مواصلاتی اهواز، سوسنگرد، بستان و عمق کم پیشروی نیروهای عراقی در این منطقه، همواره ذهنیت فرماندهان نظامی را برای انجام یک عملیات گسترده و تأمین مرزهای بین المللی به خود مشغول کرده بود. فاصله مواضع مقدم خودی با مرز در مقایسه با منطقه غرب دزفول و منطقه جنوب غربی اهواز و دشت آزادگان، بسیارکم تر بود. از طرفی، این منطقه به علت داشتن موقعیت مرکزی در جبهه جنوب سبب پیوستگی سپاه چهارم و سوم ارتش عراق در شمال و جنوب خوزستان می شد. در صورتیکه دشمن این منطقه را در اختیار نداشت، مجبور بود ارتباط جبهه شمالی با جنوبی را با دور زدن هورالعظیم از کرانه غربی آن و با استفاده از جاده بصره، العماره، حلفائیه به تنگ چزابه یا فکه برقرار کند.
خط پدافندی اصلی ارتش رژیم بعثی عراق در این منطقه، خاک ریزی به طول ۲۰ تا ۲۱ کیلومتر بود که راس جنوبی آن به رودخانه نیسان و راس شمال آن به تپه های رملی شمال بستان منتهی می شد. در سرتاسر این خط، با استفاده از کیسه های شنی، الوار، تیر آهن و ورقه های فلزی، سنگرهای جنگ افزار انفرادی و اجتماعی، پناهگاه برای نفرات و به فاصله هر صد متر یک سکوی آتش برای تانک یا نفربرهای حامل موشک مالیوتکا ساخته شده بود. این خاکریز در زمینهای رملی با یک زاویه تقریباً هفتاد درجه به سمت غرب می پیچید و حدود ۲/۵ الی ۳ کیلومتر دیگر در امتداد دامنه های تپه های رملی ادامه داشت و برای تأمین هر چه بهتر پهلوی شمالی بوجود آمده بود. این خاکریز به علت شکل ویژه اش به خاکریز عصا شکل معروف بود.
مواضع اصلی پدافندی دشمن در جنوب کرخه تا رود نیسان در امتداد همین خاکریز عصا شکل، با همان خصوصیت ها و مشخصات و مستحکم تر از آن راه اندازی شده بود. مواضع جنوب کرخه توسط چهار تیپ پیاده مکانیزه و زرهی دشمن و آتش دست کم چهار گردان توپخانه که با دو تیپ زرهی و مکانیزه دیگر تقویت می شدند پدافند می گردید.
با عنایت به چنین وضعی، بررسی های انجام شده نشان داد که اجرای مانور احاطه ای در جنوب کرخه امکان پذیر نیست، زیرا، پهلوهای شمالی و جنوبی دشمن در این منطقه به رودخانه های کرخه و نیسان متکی بود و گسترش نیروهای دشمن بگونه ای بود که هیچ جناح باز یا ضعیفی که امکان اجرای مانور احاطه ای را برای نیروهای ایرانی فراهم آورد وجود نداشت، بنابراین، در منطقه جنوب کرخه، نیروهای مسلح ایران ناگزیر باید مانور رخنه ای را اجرا می کردند.
در بخش شمال کرخه، پهلوی جنوبی دشمن به رودخانه کرخه و پهلوی شمالی اش به منطقه تپه ماهورهای رملی دامنه کوه میشداغ تکیه داشت، بنابراین، تهدید جناح جنوبی و عقبه دشمن به علت وجود رودخانه کرخه ممکن نبود. زمینهای رملی جناح شمالی هم به علت ناممکن بودن حرکت ادوات زرهی و چرخدار غیر قابل عبور نشان می داد، به همین علت، نیروهای دشمن در شمال کرخه پهلوی راست خویش را برای تأمین و پیشگیری از صدمه پذیری به منطقه رملی متکی کردند.
در واقع، کلید پیروزی عملیات طریقالقدس و شکست نیروهای دشمن در همین منطقه رملی نهفته بود. تشخیص این نقطه ضعف دشمن و حداکثر استفاده از آن، نقش مهمی را در پیروزی عملیات طریق القدس ایفا کرد.
با اطلاعات و بررسی صورت گرفته، اجرای عملیات های مشترک در دستور کار قرار گرفت و طرح ریزی ها شروع و تقدم به عملیات غرب سوسنگرد و بستان داده شد. بدین سان راه کار هجوم بر نیروهای دشمن در شمال کرخه، در خط مقدم و عقبه آنها و هم زمان با درگیر شدن یگان های مقدم با نیروهای رخنه کننده، نیروهای عمل کننده، یگان های احتیاط و توپخانه خودی، دشمن را از منطقه رملی هدف حمله قرار دهند.
نهایتا طرح عملیاتی کربلای یک با نام طریق القدس تهیه و به صورت مشترک توسط ارتش و سپاه در نیمه شب هشتم آذرماه ۱۳۶۰ با رمز یا حسین(ع) آغاز و پس از هشت روز نبرد طولانی و سخت با پیروزی کامل به پایان رسید.
نیروهای شرکت کننده در عملیات طریق القدس شامل: تیپ ۳ لشکر ۹۲ زرهی اهواز، لشکر ۱۶ زرهی قزوین، تیپ ۱ لشکر ۱۶، تیپ ۲ لشکر ۱۶ زرهی، تیپ ۳ لشکر ۱۶ زرهی، تیپ ۱ لشکر ۷۷ پیروز خراسان، گروه ۳۳ توپخانه، هوانیروز و نیروی هوایی ارتش و تیپ۱عاشورا، تیپ۲ کربلا، تیپ۳ امام حسین(ع)، تیپ ۴ امام سجاد(ع) و تیپ امام حسن(ع) سپاه پاسداران انقلاب اسلامی؛ ستاد پشتیبانی جنگ و جهادگران جهاد سازندگی بودند. در عملیات طریق القدس برای نخستین بار یگان های سپاه پاسداران با رده سازمانی تیپ وارد عملیات شدند و تأثیرات قابل ملاحظه ای در موفقیت عملیات به همراه داشت.
نتایج عملیات طریق القدس شامل؛ آزاد سازی شهر بستان و ۶۰۰ کیلومتر مربع از خاک میهن اسلامی، -کشته و زخمی شدن۱۵۰۰۰ نفر نیروهای دشمن و اسارت۵۴۶ نفر از نیروی دشمن، ساقط شدن دهها فروند هواپیما و بالگرد، انهدام۴۰۰ دستگاه تانک، نفربر و خودرو و تعداد زیادی تانک و نفربر، خودرو، وسایل مهندسی، انواع تجهیزات و سلاح های سبک به غنیمت نیروهای اسلام درآمد.
عملیات طریق القدس از آن جهت اهمیّت داشت که پیروزی در آن سبب شد، تا پیوستگی خطوط مواصلاتی دشمن از جنوب به شمال و بالعکس در منطقه عملیاتی خوزستان قطع گردید و دشمن نتوانست در عملیات های بعدی به سهولت با جابجایی نیروهای خود، جبهه شمالی یا جنوبی را تقویت نماید و این عملیات پلی برای پیروزی در عملیات های بعدی شد.
جا دارد یادی شود از جهادگران جهادسازندگی سمنان که در عملیات طریق القدس با راه اندازی جاده روی زمینهای رملی منطقه، نقش مهم و مؤثری در پیروزی و موفقیت عملیات داشتند.
نفوذ از مناطق رملی برای نیروهای پیاده با تحمل دشواری های فراوان میسر بود، ولی برای یگان های زرهی و مکانیزه غیر قابل عبور بود. ضمن این که یگان های پیاده برای وصول به عقبه دشمن می بایستی مسافتی در حدود ۲۰ کیلومتر را طی نمایند در صورتی که طی این مسافت طولانی در زمینهای نامناسب و در تاریکی شب مشکلاتی فراهم می نمود که نیروها با وصول به هدف به جهت خستگی، توان نبرد نزدیک با دشمن را از دست می دادند.
ابتدا فکر استفاده از صفحه های فلزی و قابل اتصال به یکدیگر که برای ساختن فرودگاه موقت در زمینهای سست و باتلاقی برای فرود بالگردها بکار می رود مورد توجه قرار گرفت و این مساله در مناطق رملی عقب مورد آزمایش قرار گرفت، ولی به جهت وزن بالای تانک ها، از هم گسیخته شدند و غیرقابل استفاده گردیدند و ضمن این که در صورت قابل بهربرداری بودن حداقل ۱۸۰۰۰ عدد از این صفحه ها مورد نیاز بود که تهیه آن در داخل و خرید آن از خارج کشور مستلزم زمان زیادی بود و بنابراین تنها راه باقیمانده راه اندازی جاده ای از مناطق رملی بود. جهادسازندگی سمنان مسئولیت راه اندازی جاده را برعهده گرفت.
لازم به توضیح است کارشناسان اطلاعات تیپ ۳ لشکر ۹۲ متوجه شدند بین تپه سبز تا بستان در میان تپه های رملی مسیری مناسب جهت جاده سازی که مشرف بر مواضع دشمن هستند وجود دارد. این اطلاعات بعد از شناسائی دقیق منطقه، این ایده و تفکر را که میتوان از این مسیر به عقبه دشمن دست یافت را تقویت نمود.
برخی از پرسنل سپاه و تیپ ۳ لشکر ۹۲ زرهی ارتش، کار شناسایی دقیق مناطق رملی، را با جدیت و پشتکار کم نظیری آغاز نمودند. سه دیدگاه مناسب در فواصل(۵-۱۲-۱۹) کیلومتری از تپه سبز توسط این گروه برقرار گردید. ستاد پشتیبانی جنگ و جهادگران جهادسازندگی سمنان کار ساختن یک جاده تاکتیکی را در شرایط خیلی سخت شروع و ظرف مدت دو هفته جاده ای به ارتفاع نیم متر از رمل ها، آماده نمودند تا نیروهای زرهی و پیاده بتوانند براحتی عملیات دورزدن و حمله از عقبه دشمن را بگونه ای انجام دهند که دشمن را غافلگیر نمایند.
این جاده در مدت دو هفته به طول ۷ کیلومتر از تپه سبز تا دیدگاه اول راه اندازی گردید و از کیسه های شنی برای مهار تپه های رملی در کنار جاده استفاده شد و از دیدگاه یکم تا سوم برای مشخص شدن مسیر، دستک های چوبی یا آهنی نصب که فانوس های کوچکی در شب عملیات به آنها آویخته می شد. این کاری بس عظیم، خطرناک و پرکار بود که به عنوان یک اقدام برجسته مهندسی و تاکتیکی ناشی از اراده آهنین رزمندگان اسلام در تاریخ نظامی میهن اسلامی ما ثبت شده است. این مسیر که در طول هشت سال دفاع مقدس و پس از آن متروکه گردیده بود به همت شهید سپهبد علی صیاد شیرازی توسط لشکر ۹۲ زرهی خوزستان آماده شده و بعنوان یکی از آثار پرارزش دوران دفاع مقدس حفظ می گردد و بعدها شهید صیاد نام جاده«پیروزی»را بر آن نهاد.
در عملیات طریق القدس نیروی هوایی، ۱۵۰سورتی عملیات بمباران هوایی، ۵۰۰ سورتی مراقبت مسلحانه هوایی، ۱۵ سورتی پرواز عکسبرداری هوایی، ۱۰۰سورتی پرواز ترابری هوایی و سوخت رسانی در هوا را انجام داد که با کمک سیستم های پدافندی دهها فروند هواپیمای دشمن ساقط گردید.
هوانیروز ارتش هم با ۴۰ فروند بالگرد و ۱۴۸۳ ساعت پرواز ضمن انهدام ادوات رزمی و سنگرهای دشمن، ۱۶۵۰ مجروح را تخلیه و ۴۸۶۲ رزمنده را هلی برن و ۱۲ تن آذوقه و مهمات را به رزمندگان رساند.
امام راحل(ره) در پیامی موفقیت و پیروزی در این عملیات را فتح الفتوح دانستند و اشاره فرمودند: «...آنچه برای این جانب غرورانگیز و افتخار آفرین است روحیه بزرگ و قلوب سرشار از ایمان و اخلاص و روح شهادت طلبی این عزیزان که سربازان حقیقی ولی الله الاعظم اواحنا فداه هستند می باشندو این است فتح الفتوح.
من به ملت بزرگ ایران و به فرماندهان شجاع، پیش از آنکه پیروزی شرافتمندانه و بزرگ خوزستان را تبریک بگویم، وجود چنین رزمندگانی که از دو جبهه معنوی و صوری و ظاهر و باطن، از امتحان سرافراز بیرون آمده اند تبریک می گویم، مبارک باد بر کشور عزیز ایران و بر ملت شریف ایران چنین رزمندگانی قدرتمند و عاشقانی چنین محو جمال ازلی...».
در انتها یاد و خاطره تمامی شهدای هشت سال دفاع مقدس همچون شهدای گرانقدر عملیات طریق القدس را گرامی داشته و امیدواریم بتوانیم رهروان شایسته ای برای آن عزیران باشیم.
منبع: honareshahr.ir
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب