به بهانه بازپخش نبرد امواج از سیما؛
روایت مستند یك اقتدار، چگونه در شكار پهپاد متخصص شدیم؟
به گزارش هنر شهر نبرد امواج روایتی از اقتدار پدافند نظامی ایران است؛ مستندی كه به بهانه عملیات افتخارآمیز ساقط كردن پهپاد آمریكایی گلوبال، در كنداكتور پخش شبكه های سیما قرار گرفته است.
به گزارش هنر شهر به نقل از مهر، همزمان با ماجرای تجاوز و سقوط پهپاد جاسوسی «گلوبال هاوك RQ-4» آمریكا در آسمان ایران شبكه سه سیما مستندی با نام «نبرد امواج» پخش كرد كه طی چند روز آینده مقرر است از شبكه های مختلف سیما بازپخش آن هم روی آنتن برود.
مستند «نبرد امواج» در سال ۱۳۹۶ و توسط سازمان «اوج» ساخته شد، اما به سبب در برگیری اتفاقاتی كه منتج به امن شدن آسمان ایران در مقابل پروازهای بدون مجوز شده، با پیروزی ملی این روزهای كشورمان هم راستا و هماهنگ شده است. ضمن اینكه برای اولین بار در فضای رسانه ای ایران فیلمی درباره سیر تحول پدافند هوایی ساخته شده است.
بدون تردید تولید فیلم سینمایی یا مستند درباره ماجرای پهپاد آمریكایی، ابعاد گسترده ای دارد و نیازمند توجه به ریزه كاری ها و جزئیات فراوانی است تا حق مطلب را ادا كند. شاید ساخت یك اثر همه جانبه و قوی درباره آن، كمی وقت و انرژی ببرد و نیازمند ورود نیروهای متخصص و توانمند سینمایی باشد. اما معمولاً در متن حادثه و وقتی كه فضا داغ است، بهترین كار این بود كه نزدیك ترین فیلم با این موضوع انتخاب و روی آنتن برود.
بازپخش مستند «نبرد امواج» در واكنش به هدف گیری پهپاد آمریكایی RQ-170 در دستور شبكه های مختلف سیما قرار گرفته اما این مستند در سال ۹۶ ساخته شده است؛ مستندی كه زمینه ها و مسیر رسیدن به قدرت پدافندی امروز ایران را روایت می كند و برای دریافت بزرگی كار مقابله با یك پرنده جاسوسی پیشرفته تر، در ۳۰ خرداد ۱۳۹۸ بازخوانی مجدد این زمینه ها خالی از لطف نیست و اطلاعات جذاب و مفیدی را برای آگاهی و تحلیل این رویداد در اختیار مخاطب خودش می گذارد.
این مستند به كارگردانی وحید فرجی ساخته شده است، همان مستندسازی كه قبلاً آثاری چون «نسیم حیات»، «روزهای نارنجی» و … را هم كارگردانی كرده بود.
ضرورت پرداختن به اتفاقات ملی
اهمیت پرداختن به چنین موضوعی به این علت است كه حماسه شكار «گلوبال هاوك» توسط پدافند دفاعی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، كه بیشتر شبیه افسانه هاست تا واقعیت، امروز مایه افتخار و شادمانی همه ایرانی ها از هر قشر و گرایشی شده است. اتفاقی كه نشان داده است توانمندی ایران در این حوزه فراتر از تصورات قبلی است.
واقعیت این است كه جنگ به شكل كلاسیك و سنتی كه با لشكركشی و ورود ارتش به خاك یك كشور بود، دیگر كمتر اتفاق می افتد اما انواع جنگ های جدید همچون جنگ فرهنگی، رسانه ای، اقتصادی، سایبری و راداری ادامه دارد.
متأسفانه درباره این دست پیروزی های ملی و غرورآفرین در سینمای ما فیلمی ساخته نخواهد شد، اما مستندسازان در این میدان پیشروتر عمل كرده اند گرچه آمریكا به صورت سنتی و كلاسیك به خاك ایران حمله نكرده، اما ۴۰ سال است كه جنگ های جدید ضد ما در جریان است. ورود این پهپاد غول پیكر هم نمونه اخیر جنگ هوایی و راداری آمریكا ضد كشورمان بود. نبردی كه ایران از آن پیروز بیرون آمد و آمریكا بار دیگر شكست خورد و تحقیر شد.
متأسفانه درباره این دست پیروزی های ملی و غرورآفرین در سینمای ما فیلمی ساخته نخواهد شد، اما مستندسازان در این میدان پیشروتر عمل كرده اند. همچنان كه درباره موفقیت قبلی ایران در شكار پهپادهای جاسوسی آمریكا و اسرائیل، همین فیلم مستند «نبرد امواج» ساخته شد.
اما برای خیلی از مردم جای سوال است كه فرزندان این سرزمین چگونه از پس این عملیات بزرگ برآمدند و چه مراحل و مرارت هایی طی شد تا به اینجا برسیم؟ چه عوامل فنی، نرم افزاری و سخت افزاری به ما كمك كرده تا این پهپاد در آسمان ایران به دام بیفتند؟ اینها پرسش هایی هستند كه به صورت كم و بیش در مستند «نبرد امواج» به آنها پاسخ داده شده است.
سكانس آغازین مستند «نبرد امواج»
در سكانس آغازین فیلم، وقتی سردار احمدی از پیشكسوتان پدافند هوایی به بازدید از سامانه جدید در این حوزه می رود صحبت از این است كه در زمان جنگ ایران و عراق فقط ۶ توپ در این حوزه استفاده می شد. از همینجا معلوم می شود كه بناست فیلمی درباره این مورد ببینیم كه چه شد كه سیستم پدافند هوایی ایران از ۶ توپ امروز به جایی رسیده كه عملیات های پیچیده ای چون شكار پیشرفته ترین پهپادهای جاسوسی آمریكا را انجام می دهد؟ ماجرایی بسیار جذاب و در عین حال مهم و حیاتی كه به صورت مستقیم با زندگی و امنیت تك تك شهروندان این كشور مرتبط می باشد.
فیلم با پخش تصاویری از هدف قرار گرفتن یك پهپاد آمریكایی در مرزهای هوایی ایران آغاز می شود، اتفاقی كه بازتاب گسترده ای در رسانه های خارجی داشت. در ادامه به تاریخچه رویداد این اتفاق پرداخته می شود. درواقع «نبرد امواج» كه نام چندان متناسبی برای این فیلم به نظر نمی رسد و معلوم نیست چرا چنین عنوانی برای آن انتخاب شده، نموداری از پیشرفت ایران در زمینه پدافند هوایی و تجهیزات راداری است.
در فیلم می بینیم، وابستگی كشور به غرب در دوران پهلوی سبب شد تا همه چیز در حوزه نظامی در تصرف بیگانگان باشد، در نتیجه وقتی دست آنها از ایران كوتاه شد، توانایی پدافندی ایران به صفر رسید در فیلم می بینیم، وابستگی كشور به غرب در دوران پهلوی سبب شد تا همه چیز در حوزه نظامی در تصرف بیگانگان باشد، در نتیجه وقتی دست آنها از ایران كوتاه شد، توانایی پدافندی ایران به صفر رسید؛ چون خارجی ها اجازه اینكه خود ایرانی ها تجهیزات را بسازند را نمی دادند.
طوری كه محسن رفیق دوست در فیلم می گوید «در ابتدای جنگ، حتی خیلی سلاح هایی كه افغانستانی ها در اختیار داشتند را هم ما نداشتیم» اینكه انقلاب اسلامی و خوداتكایی چگونه سبب شد تا فرزندان این سرزمین، خود دست به ابتكار بزنند؛ محور اصلی داستان این مستند است.
این اتكای به خود سبب شد تا در صنعت رادارسازی و متعاقب آن در زمینه پدافندی، ایران از وضعیت «تقریبا هیچ» به جایی برسد كه امروز می تواند پهپاد جاسوسی و فوق پیشرفته آمریكا را مغلوب كند. در فیلم همینطور تأثیر این قابلیت در نمایش برقراری امنیت بسیار زیاد است. در روزگاری، هواپیماهای عراقی هر وقت اراده می كردند، آسمان ایران در تصرفشان بود و هر جا را كه می خواستند بمباران می شد. اما زدن نخستین هواپیما با كمك رادارها و موشك ها سبب شد تا دیگر هوس چنین كاری نكنند.
ویژگی های مثبت و منفی مستند
«نبرد امواج» تركیبی از دو ژانر مستند صنعتی و تاریخی است. در مستندهای صنعتی، وجه معرفی و روند تكامل یك خط تولید ترسیم می شود و در مستندهای تاریخی، بخصوص درباره وقایع جنگی، رویكرد سیاسی بسیار پررنگ است. اما مرز بین این دو گونه برداشته شده و نه از شعر و شعارهای سیاسی و ایدئولوژیك خبری است و نه از معرفی خط تولید یك محصول. بلكه بیشتر از هر چیز شاهد شكوفایی یك ملت در بخشی سخت و دشوار از صنایع نظامی و ارتباطی هستیم.
مستند «نبرد امواج» از فرمی ساده و روان برخوردار می باشد و عموم مردم توان برقراری ارتباط با آن و كسب اطلاعات را دارند. اما چند اشكال هم در ساختار فیلم دیده می شود. نخست اینكه فیلم در ابتدا رد و نشان از یك مستند روایی و داستانی می دهد. وقتی كه سردار احمدی به یكی از مراكز پدافندی می رود و در همانجا هم برای اولین بار نام سامانه «سوم خرداد» شنیده می شود. قاعدتاً در ادامه هم باید شاهد این می بودیم كه این فرمانده پیشكسوت و دیگر سرداران و بزرگان عرصه نظامی، سراغ مراكز مختلف بروند و از نزدیك، روایت كنند كه حكایت پیشرفت راداری ایران در پدافند هوایی چه بوده است اما به جز سكانس افتتاحیه و دو سه سكانس دیگر، فیلم در چارچوب مصاحبه و تصاویر آرشیوی پیش می رود و در نتیجه آن صحنه های حضور سردار احمدی در منطقه نظامی هم بی خاصیت می شود.
پایان بندی فیلم هم بگونه ای است كه گویی روایت شكست بوده نه فتح! آخر باز در مستندی با موضوعی حماسی و غرورآفرین، كاذب و ناكارآمد است. موسیقی فیلم هم می توانست بیشتر فضایی حماسی و شورانگیز به خود بگیرد تا امواج این نبرد پدافندی را به شكلی همه جانبه مخابره كند.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب