چالش و دغدغه های برای جشنواره ی تئاتر فجر در یك نشست
هنر شهر: نشست كانون كارگردانان تئاتر با سوژه بررسی كاستی ها و راهكارهای جشنواره تئاتر فجر درحالی انجام شد كه به سبب ناهماهنگی در مكان تشكیل این جلسه با ستاد برگزاری بزرگداشت هفته تئاتر، برخی از هنرمندان و علاقه مندان نتوانستند در آن شركت نمایند.
به گزارش هنر شهر به نقل از ایسنا، كانون كارگردان تئاتر 12 اردیبهشت ماه در نشستی با حضور فعالان این حوزه و چند تن از دبیران پیشین و فعلی جشنواره تئاتر فجر و منتقدان تئاتری در ششمین روز از شانزدهمین دوره «هفته بزرگداشت تئاتر»، به سوژه جشنواره بین المللی تئاتر فجر_ كاستی ها و راهكارها_ در سالن امیرخانی خانه هنرمندان پرداختند.
در این جلسه كه مسعود دلخواه مدیریت و اجرای آنرا برعهده داشت، رحمت امینی و سعید اسدی بعنوان افرادی كه به ترتیب یك دوره و دو دوره دبیری جشنواره فجر را برعهده داشتند، حضور داشتند.
امید طاهری و ساسان پیروز باز بعنوان دو منتقد حضور داشتند، همین طور نادر برهانی مرند كه بعنوان دومین سال متوالی دبیری جشنواره ی تئاتر فجر را برعهده خواهد داشت، حاضر بود.
در ابتدای نشست مسعود دلخواه با اشاره به نشست هایی كه قبل از این در كانون كارگردانان خانه تئاتر برگزار شده است بیان كرد: پژوهشگاه وزارت ارشاد هم در فكر برگزاری چنین نشست هایی است و مركز هنرهای نمایشی باز برنامه هایی برای نشست هایی با سوژه جشنواره تئاتر فجر داشته است. وقتی موضوعی را هم مدیران دولتی و هم هنرمندان به آن اهمیت می دهند یعنی آن موضوع، یك دغدغه عمومی است.
سپس نشست با بیان سوالاتی از جانب دلخواه ادامه پیدا كرد و هر یك از سخنرانان دقایقی درباره سوال مطرح شده توضیحاتی می دانند.
مهمترین دستاورد تئاتر فجر كه باید حفظ شود و نباید از دست برود چیست؟
رحمت امینی در پاسخ به این سوال اظهار داشت: این سوال من را به یاد صحبت های دكتر عزیزی انداخت كه می گفت ذات جشنواره برای كشور ما نگه داشتن تئاتر است. البته این فكر كه تنها جشنواره تئاتر فجر، توانسته تئاتر كشور را نگه دارد هم خیلی دقیق نیست. برای اینكه كه بدترین نظارت ها بر روی نمایش ها این رویداد اتفاق می افتد و انگار تمام نهادها نسبت به آن حساس تر می شوند. بنابر این چنین رویدادی میتواند حفظ موجودیت تئاتر خصوصاً برای كشور ما باشد.
او افزود: نخستین دغدغه این است كه این جشنواره اجرا شود و بعد این است كه آیا می تواند كار متفاوتی هم انجام دهد؟ تداوم و برگزاری آن تنها دستاورد است و در ادامه چیز دیگری وجود نداشته است.
سعید اسدی در پاسخ به این پرسش توضیح داد: من اول بعنوان مخاطب این جشنواره و یك هنرجو بودم اما در سالهای بعد بعنوان ارزیاب یا كمیته انتخاب حضور داشتم و در نهایت هم دو دوره دبیر جشنواره بودم و در جشنواره های اخیر هم در بخش بین الملل جشنواره فعالیت داشتم. پدیده ای مثل جشنواره مستقل نیست و پیشینه و افق خودش را داشته است.
جشنواره دیگر ویترین تئاتر نیست و نباید هم اینطور باشد. قلمرو گفتمانی از دیگر كاركردهای این رویداد است كه از عرصه ایجاز به عرصه منازعه رسیده است این جشنواره میدان نبرد گفتمان ها شده است. اینها سبب شده به سمت نهادینه سازی و رویكردها پیش برویم و بخش بعلاوه فجر را داشتیم. باید یك چارچوب نظری و افق اجتماعی داشته باشد.
ساسان پیروز هم به سوال مطرح شده، اینگونه پاسخ داد: جشنواره تئاتر فجر چراغ تئاتر را روشن كرده و در ادامه روشن نگه داشته است و توانست به این هنر رسمیت ببخشد. جشنواره فجر در هر دوره كاركردهای خاص خودش را پیدا كرده و یك سری از آنها به ارزش تبدیل گشته و در دوره هایی هم برخی كارها به ضد ارزش تبدیل گشته است.
وی در ادامه به بین المللی برگزار شدن این جشنواره اشاره نمود و اظهار داشت: این رویداد از زمانی هم كه به سمت بین الملی شدن رفت اتفاقاتی ویژه ای را به وجود آورد و از دستاوردهای این جشنواره است. نكته دیگر دولتی برگزار شدن آن است كه موجب شد به امكانات زیادی همچون سالنهای زیاد و بودجه خاص خودش برسد اما همین نكته دولتی بودن موجب ضربه زدن به آن هم شده است.
امید طاهری باز در سخنانی با اشاره به اینكه "انوع آثار از دستاوردهای این جشنواره بوده است" اظهار داشت: به سبب تنوع فرهنگی و زبانی و هویت های مختلف در ایران این نكته توانسته به خاصیت خاص این جشنواره تبدیل گردد. این امر مهم ترین دستاورد جشنواره بود و توانسته تنوع در محتوا و فرم را حفظ كند. نكته دیگر این است كه جوایزی كه نهادهای خاصی در بخش های موضوعی بر عهده می گیرند موجب می شود گروه ها جهت دهی خاصی پیدا كنند و نهادهایی خارج از تئاتر موضوعات خاصی را مورد توجه خودشان قرار بدهند.
*در طول این دوره ها چه چیز مشتركی وجود داشته كه باید تغییر كند یا حذف شود؟ اگر لطمه هایی وجود دارد كه تكرار شونده است و باید حذف شود، آنها چیست؟
امید طاهری در پاسخ به این سوال مطرح شده اظهار داشت: مساله انتخاب و داوری به این شكلی كه الان در جشنواره مرسوم شده، امكان دارد موجب دلسردی گروه ها شود. متاسفانه با این مساله سهل انگارانه برخورد می شود. این یك مساله سیستماتیك نیست بلكه بر عهده خود داوران است. انتخاب و داوری ها خالی از ایده و نظریه بوده و دلیلش این است كه بیشتر داوران از بین آرتیست ها هستند. آرتیست در داوری و انتخابش، گرایش دارد كه این نكته موجب حذف دیدگاه های دیگر می شود. اما اگر همین آرتیست ایده و نظریه داشته باشد و اصطلاحا منتقد باشد می تواند داوری كند.
او افزود: در این سالها بسیاری از تیاتری های جوان به خاطر سلیقه داور و بازبین نتوانسته اند وارد جشنواره شوند. پیشنهاد من این است كه نشست های داوری را به صورت عمومی و با حضور گروههای شركت كننده برگزار كنند و یا اینكه جلسات ضبط شود و هر كسی بتواند این گفت و گو ها را ببینند.
رحمت امینی باز درباره این سوال توضیح داد: من چندین بار دیده ام كه داوران در جشنواره ها برای برنده كردن یك شخص آمده اند و این نكات فجایعی را رخ داده است. ما در بحث انتخاب و داوری باید دقت بیشتری داده باشیم. جشنواره با افزایش تصاعدی علاقه مندان به تئاتر فجر مانند اتفاقی كه برای تئاتر شهر افتاده است حالا به قبله آمال تبدیل گشته است بنابر این چنین فرایندی باید قانونمندتر شود. جشنواره های استانی منطقه ای هم باید اصلاح گردد. یكی از كارهایی كه فرهاد مهندس پور در زمان دبیری اش انجام داد این بود كه داوری ها را حذف نمود و شكل آنرا تغییر داد. بر این اساس این نارضایتی از نحوه داوری ها لحظه به لحظه در حال پیشرفت است. در نهایت پروسه انتخاب باز باید قاعده مند شود.
ساسان پیروز در پاسخ سوال مطرح شده، اظهار داشت: هم اكنون شاهد دوگانه بودن نگاه هنرمندان و حاكمیت هستیم و باید این نكته را بپذیریم. سیاستها موجود عقب مانده است. با یك رسمیت دادن به این تعارضات، آنها را بپذیریم. به نظر من و بعنوان پیشنهاد می توان بیان كرد كه جشنواره باید شكل امنایی و شورایی پیدا كند و دبیر هنری جداگانه داشته باشیم.
سعید اسدی باز پاسخ داد: ماهیت جشنواره مشكلاتی دارد كه به آرایش تولید و مصرف كنندگان آن برمی گردد. رابطه پول و رویكرد و تاثیر آن بر تئاتر كشور بسیار جدی است. باید نیروهای تولید را بشناسیم. حالا موج بزرگی مدعی تولید كمّی بسیار زیاد است كه ناپختگی را به جای آوانگاردی به خورد مردم می دهد. جشنواره محل نمایش منزلت ها به برخی افراد شده است، نیروهای توزیع هم شرایط بسامانی ندارند.
همگرایی در بین حامیان جشنواره باید وجود داشته باشد. جشنواره فجر باید این را متناسب با شرایطی كه دارد پیش ببرد. در سالهای اخیر نهادهای بی ربط به سوژه این رویداد هم، بر آن تاثیر گذاشتند. در این میان به آرایش مصرف كنندگان هم پرداخته نشده است. اینكه تولید و رویدادی كه انجام شده است مخاطب اش كیست؟ به هر حال مطالبه مخاطب بر شكل دهی آن باز بسیار مهم می باشد.
كاش این عادت كه هنرمندان هم بلاعوض نمایشها را می ببیند برچیده شود. در تئاتر نظر سنجی مردمی نداریم و اگر داشته باشیم بسیار محدود است. نكته پایانی اینكه ما در افق تاریخی خطیری به واسطه تكثرگرایی قرار داریم.
تفاوت این رویداد با دیگر جشنواره های بین المللی و خارج از كشور چه چیزهایی هست كه ما همچنان خلا آنرا اینجا داریم و تا چه حد می توانیم استانداردها را رعایت كنیم؟ جایگاه ما كجاست؟
رحمت امینی با اشاره به اینكه "حضور بین المللی تئاتر ایران یك دستاورد بزرگ است و این توفیق بوده كه از ایران به دیگر كشورها برویم" درباره این بخش جشنواره فجر افزود: كارگردانان خارجی كه هرساله برای حضورشان تلاش بسیاری می شود اكثرا برنامه هایشان پر است و همین طور ما برای حضورشان در ایران با معضلی مانند ممیزی مواجه هستیم و آنها درك دقیقی از فرهنگ ما ندارند. گاهی افراد مهمی را دعوت می نماییم و به ایران می آوریم و بعد آنها را راضی به انجام كارهایی و تغییراتی بر روی اثرشان می نماییم كه معمولا با درگیری پیش می رود.
سعید اسدی كه خود چند دوره مدیر بخش بین الملل جشنواره بوده درباره حضور گروه های خارجی در جشنواره فجر بیان كرد: برای برگزاری این بخش یا باید پولش را داشته باشید یا روابطش را داشته باشید. در جشنواره های استاندارد جهان یكی از نكات مهم هیئت انتخاب هستند. جشنواره باید تعدادی انتخاب كننده حرفه ای تربیت كند كه در طول سال به جشنواره های مختلف جهانی بروند و گروهایی را برای حضور در جشنواره انتخاب كنند.
وی همینطور درباره رقابتی بودن این رویداد توضیح داد: میل به مسابقه در بین هنرمندان بسیار زیاد است. همین طور آموزش، توجه به تئاتر شهرستانها، پژوهش، پوستر، پایان نامه ها، دانشجویان، نسل نو و خیلی نكات دیگر كه خلا آن در این هنرنمایشی به چشم میخورد بر دوش جشنواره فجر افتاده است. این جشنواره مدام اعتبار و منزلت می دهد و متاسفانه همیشه به آن خدشه وارد است. بحث بی اعتمادی هم وجود دارد كه هر كسی كه در مسند تصمصیم گیری و پشت میز قرار می گیرد همه به او بی اعتماد می شوند، مگر آنكه خلافش ثابت شود. این روش كار را برای مسئولین سخت می كند.
مریم معترف از اعضای كانون كارگردانان تئاتر كه در این جلسه حضور داشت، در سخنانی بیان كرد: جایزه دادن را باید از جشنواره فجر حذف كنید و به جای آن، هزینه به بخشهای دیگر اختصاص داده شود.
از حاشیه های برگزاری این نشست، مكان تشكیل جلسه بود كه به سبب ناهماهنگی هایی كه بین كانون كارگردان و خانه تئاتر و روابط عمومی هفته بزرگداشت تئاتر به وجود آمده بود، برخی از علاقه مندان به این نشست در ساعت مقرر به تئاتر شهر مراجعه نموده بودند و این نكته موجب نارضایتی و انتقاد از سمت افرادی كه علاقه مند بودند در این جلسه حضور پیدا كنند، شد.
منبع: هنر شهر
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب