به همت محمد امین میراحمدی؛
جان مایه خواندنی شد
به گزارش هنر شهر یك مدرس و پژوهشگر حوزه موسیقی از انتشار یك اثر تالیفی در شرح آثار و احوال شیوه علی اكبرشهنازی استاد موسیقی ایرانی با عنوان جان مایه اطلاع داد.
محمد امین میراحمدی نویسنده و پژوهشگر موسیقی ایرانی در گفتگو با خبرنگار مهر از انتشار کتاب «جان مایه» مشتمل بر شرح آثار، احوال و شیوه علی اکبر شهنازی استاد موسیقی ایرانی اطلاع داد و بیان نمود: علی اکبر شهنازی ردیف دان، نوازنده تار، آهنگساز و مدرس موسیقی بود که بر پایه سنت، آثار پرارزش و زیبایی در حوزه موسیقی جدی و هنری خلق کرد. ازاین رو اثر «جان مایه» پژوهشی است که ضمن پرداختن به آثار، احوال و شیوه این استاد بزرگ به خلاقیت بر بستر سنت پرداخته است. در این اثر یک دوره دستگاه نوا آهنگسازی و اجرا شده که در آن سیستم مدال از ردیف آقا حسینقلی و شیوه نوازندگی از ردیف دوره عالی استاد شهنازی اقتباس شده است.
وی طی یادداشتی درباره دیگر موارد مطرح شده در این اثر پژوهشی توضیح داد: «خلاقیت و نوآوری در هنر، فرآیندی است که پس از تقلید آغاز می شود؛ زمانی که هر فرد متناسب با خلاقیت و رهیافت های شخصی می تواند در ارتباط با اصول و فروعی که از پیش آموخته به نوآوری بپردازد.
در میل به دگربودگی محض به معنای حذف هر آنچه قبل از من بوده، منجر به ایجاد ضایعه در هنرهای سنتی و اصیل می شود؛ چونکه عناصر اصیل از گذر زمان عبور کرده و نشانی از تاریخ یک فرهنگ دارند؛ اگر هنرمند منافاتی بین حضور آنها و نوگرایی احساس کند باید در زمینه های گوناگون از آنها فاصله معناداری بگیرد، تا جایی که استفاده از عناصر اصلی کلیشه به حساب می آید. طبیعی است که موسیقی پاپ بر مبنای رسالت خود می تواند آزادانه تر انتخاب نماید و بسیاری از موارد از سنت هم فاصله بگیرد اما موسیقی کلاسیک، اصیل یا هنری در نتیجه چنین برخوردی صدمات زیادی می بیند که جبران آن غیر ممکن است. در نتیجه، مسیر خلاقیت در این حوزه های هنری متفاوت بوده و محتاج آگاهی و عملکرد ظریف تری است. البته گرایشات سیاسی، فرهنگی و اجتماعی در جهت گیری خلاقیت های هنری تاثیر بسزایی دارند و هنرمند قدرت مقابله با تمام این جریانات را ندارد ولی موظف است که مسیر را آگاهانه انتخاب نماید و نتایج آنرا به خوبی تحلیل کند نه تحریف.
در تاریخ موسیقی ایرانی بزرگانی بودند که در بازه های زمانی گوناگون موسیقی اصیل را با آگاهی در چارچوب های نوین ریختند و بقای آنرا در جامعه حفظ کردند، اساتیدی چون درویش خان، مرتضی نی داود، علی اکبر شهنازی و ابوالحسن صبا همگی با حفظ بخش هایی از عناصرِ اصیل البته به نسبت های گوناگون، دست به خلق و نوآوری زدند و هراسی از تکرار بخشی از سنت و اصالت نداشتند. البته هنر موسیقی دامنه وسیعی دارد و برای هر نگرشی فضا باز است اما اختلاط در مرزبندی گونه های موسیقی که تلفیقی از عناصر گوناگون هستند به نفع جریان موسیقی نبوده و سبب ایجاد سردرگمی مخاطبان خواهد شد.
دامنه خلاقیت در موسیقی ایرانی بسیار کمرنگ است و تشابه به قدری بالاست که گاهی امکان بازشناسی صاحبان آثار وجود ندارد، اما چنین وضعیتی جواز خلاقیتِ نقطه ای و دفعی نبوده چونکه خلاقیت نیاز به روندی خردمحور دارد.
جان مایه کوششی است در جهت خلاقیت تدریجی بر بستر سنت. در این اثر سیستم مدال دستگاه نوا از ردیف آقا حسینقلی اقتباس شده و شیوه نوازندگی و ملودی پردازی، متأثر از ردیف دوره عالی استاد علی اکبر خان شهنازی است. مواردی چون آهنگسازی، فرم، شیوه های بسط و گسترش، مضراب گذاری، انگشت گذاری، سرعت، زمان بندی و لحن. البته این اثر قصد بازسازی شیوه نوازندگی استاد شهنازی را ندارد و منظور اصلی خلق بر بستر سنت بوده است. در این مجموعه بخش های آوازی فقط به شکل صوتی عرضه شده ولی بخش های ضربی در چارچوب صوت و نت نگاری آورده شده اند تا امکان نواختن آنها توسط علاقه مندان فراهم گردد.
در نهایت از استاد بزرگ، داریوش طلایی قدردانی می کنم؛ از ایشان بسیار آموختم و در تدوین این مجموعه که بخش عملی رساله کارشناسی ارشد در دانشگاه تهران بود راهنمایی های بسیار فرمودند با آرزوی سلامتی و بهروزی برای این استاد گرانقدر و بزرگ.»
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب