مروری بر کلکسیون تمبرهای پستی از پهلوی تا جمهوری اسلامی
به گزارش هنر شهر قم تصاویر روی تمبرها، همواره دیدگاه های رسمی حکومت ها را در عرصه های اجتماعی، فرهنگی و سیاسی بیان می کنند و از این لحاظ طراحی تمبرها برای دولت ها، از حساسیت و اهمیت بالایی برخوردار می باشد. در دوره قاجار، نقش شیر و خورشید یا تصویر شاه، تنها تصاویر موجود بر روی تمبرها بود و فقط این دو تصویر، نماد ایران به شمار می آمدند.
تمبر پستی به واسطه نقوش و طرح های روی خود حاوی پیامی تصویری است؛ زبان تصویر زبان مشترک بین تمام فرهنگ ها و ملل مختلف است ازاین رو تمبر بعنوان کوچک ترین اوراق بهادار و سفیر فرهنگی به سادگی و بدون گذرنامه از مرزها می گذرد و به علت همین نقش ارتباطی مؤثر، همواره طراحی تمبرها برای دولت ها از حساسیت بسیاری برخوردار بوده است.
تمبرها مبین ایدئولوژی حکومت ها
تصاویر روی تمبرها، همواره دیدگاه های رسمی حکومت ها را در عرصه های اجتماعی، فرهنگی و سیاسی بیان می کنند و از این لحاظ طراحی تمبرها برای دولت ها، از حساسیت و اهمیت بالایی برخوردار می باشد. در دوره قاجار، نقش شیر و خورشید یا تصویر شاه، تنها تصاویر موجود بر روی تمبرها بود و فقط این دو تصویر، نماد ایران به شمار می آمدند.
در دوره پهلوی، تمبرهای فراوانی با موضوعات نقوش معماری باستانی ایرانی و تصاویر شاهان هخامنشی و ساسانی، اعلام تغییر نام پرشیا به ایران، ورزش های باستانی و بزرگداشت مفاخر و مشاهیر ایرانی به چاپ رسیدند؛ اما بارزترین خصوصیت تمبرهای این دوره، اختصاص داشتن آنها به تصاویر شاه و خانواده سلطنتی او بود.
تجلی ایدئولوژی جمهوریت و اسلامیت در تمبرهای پس از انقلاب اسلامی
با پیروزی انقلاب اسلامی در ۲۲ بهمن ماه سال ۱۳۵۷، تصاویر و مضامین تمبرها کاملاً دگرگون شد. تصاویری از قیام مردم، وقایع ۱۵ خرداد ۱۳۴۲، ۱۷ شهریور ۱۳۵۷، ۲۱ و ۲۲ بهمن ۱۳۵۷، جنگ تحمیلی، شهادت، زن در جامعه، امام خمینی (ره) و نمادهای فرهنگ ایرانی، مردمی بودن حکومت در مقابل تفکر دیکتاتوری، حجاب، مسجد، قرآن و … بر تمبرهای این دوره ترسیم شد که مبین تاثیر ایدئولوژی انقلاب اسلامی بر عملکرد این ابزار فرهنگی بوده است و به این صورت تمبرها بعنوان عنصر فرهنگ دینی، پرچم فرهنگ و هویت ایرانی اسلامی را به فراسوی مرزها مخابره نموده است.
تمبرهای موجود در موزه آستان مقدس حضرت فاطمه معصومه (س)
یکی از بخش های متنوع و غنی موزه حرم مطهر، بخش تمبر است که بالغ بر ۲۰ هزار تمبر با گونه های متفاوت و متنوع طی حدود یک قرن، در گنجینه موزه نگهداری می شود و بخش بسیار کوچکی از آنها در گنجواره تمبرهای موزه به نمایش درآمده است.
در موزه حضرت فاطمه معصومه (س) تنوع تمبر بسیار زیاد است ولی به صورت کلی در سی محور تمبرهای موزه قابل دسته بندی است که این تمبرها بر مبنای عشق و ارادت ایرانی ها به فرهنگ و تمدن اسلامی ایرانی برای حفظ و نگهداری و ماندگاری به موزه استان مقدس اهدا شده است.
پیروزی انقلاب اسلامی به یک باره نقش و طرح تمبرها را دگرگون کرد. بر نقش تمبرهای این دوره، برخلاف دوره‌ی پیش، حضور مردم و موضوعات مذهبی بسیار پررنگ شد. اولین سری رسمی تمبرهای جمهوری اسلامی در ۳۱ فروردین ۱۳۵۸ در ۳ طرح مختلف از تظاهرات مردم قبل از انقلاب و یک طرح نمادی از رهایی بعد از پیروزی به چاپ رسید.
مهم ترین عناوین تمبرهای موزه فاطمی عبارت از قرآن، حضرت معصومه (س) و حرم مطهر، مناسبت های مذهبی مانند عید فطر، قربان، غدیر و…، امام زمان (عج)، امام حسین (ع)، حضرت زهرا (س)، حضرت زینب (س)، مناسبت های ملی مانند ۱۲ فروردین، ۲۲ بهمن، تسخیر سفارت آمریکا و…، دفاع مقدس شامل اسامی عملیات، شهدا و…، انقلاب اسلامی، روحانیت شیعه، شهدای روحانی، امام خمینی (ره) و رهبر معظم انقلاب، شخصیت های ادبی، تاریخی، ملی، مذهبی و … است.
همینطور موضوع هایی از قبیل اماکن مقدسه مانند کعبه، مسجد و…، اشیاء فرهنگی مانند فرش پازوریک و …، طبیعت و حیوانات مانند گل محمدی، ببر مازندران و…، نهادهای انقلابی و خدماتی مانند هلال احمر، جهاد سازندگی و …، اصناف مانند پرستاران و …، تولد و شهادت خاندان (ع)، ورزش، المپیک و …، قم، پهلوی و قاجاریه، مفاهیم دینی مانند نماز، حجاب و…، کودک و نوجوان، علمی، موزه و میراث فرهنگی، هنر و ادبیات، کتاب، شعر و موسیقی، جغرافیا، شهرها و استان ها مانند خلیج فارس، اصفهان، مشهد و … از تمبرهای موجود در موزه فاطمی هستند.
همینطور تمبرهایی با مبحث پیروزی انقلاب اسلامی با مضامین مردم و امام خمینی (ره)، سخنرانی حضرت امام (ره) در بهشت زهرا و … در گنجواره تخصصی تمبر موزه فاطمی درحال نمایش است و به صورت دوره ای آثار تمبری موزه ای به نمایش بازدیدکنندگان و زائرین و مجاوران می رسد و حتی نمایندگان سیاسی و فرهنگی کشورهای دیگر همچون سفرا و شخصیت های مذهبی در بازدید از موزه فاطمی از این تمبرها هم بازدید می کنند که در اینجا تصاویر بعضی از این تمبرها را با مبحث امام خمینی (ره) و انقلاب اسلامی خواهیم دید.
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب