به بهانه روز قلم
روزی که می توانست فراگیر باشد
هنر شهر: روزی که برای یک مناسبت بین المللی درنظر گرفته شده بود اما در نهایت به عنوان یک روز ملی به تقویم راه پیدا کرد، هرچند برای نامگذاری اش اختلاف هایی وجود داشته است.
به گزارش هنر شهر به نقل از ایسنا، بیست سالی می شود که روزی به نام روز قلم در چهاردهم تیرماه (از سال ۱۳۸۱) بعد از تصویب شورایعالی انقلاب فرهنگی، در تقویم رسمی کشور جا خوش کرده است؛ فرصتی برای یادآوری منزلت و حرمت قلم و صاحبان آنست که عمر خودرا برای ارتقای فرهنگ این مرز و بوم گذاشته اند. بطور معمول هدف از نام گذاری روزهای خاص را معرفی و بزرگداشت ارزش ها و تحکیم پیوندهای ملی، دینی، فرهنگی، علمی، سیاسی، اقتصادی و اجتماعی در جامعه که منجر به صورتی همدلی، همکاری و مشارکت عمومی شود، می دانند اما «روز قلم» و جایگاه صاحبانش هنوز در بین مردم شناخته شده نیست. گاه افراد مشهور هم از معرفی سه اهل قلم عاجر مانده و آنها را بیکار خطاب می کنند. البته گاه این روز برای صاحبان خود نیز ناشناخته است.
نزدیک به دو دهه است که دست کم در تقویم روزی برای اهل قلم وجود دارد، اما چرا شاهد نامهربانی هایی با صاحبان قلم هستیم؟ شاید پاسخ کمی روشن باشد؛ چندان توجهی برای معرفی و شناساندن و ارج نهادن اهل قلم درنظر گرفته نشده و اگر هم برنامه ای بوده، کم و محدود بوده و عامه جامعه را درگیر نکرده است. به نظر می آید حداقل به مناسبت این روز می توان نگاهی به مشکلات و چالش های نویسندگان داشت اما روز قلم بیشتر روزی برای تبریک به اهل قلم آن هم در حد چند پیام شده است. مشکلات اهل قلم نه فقط در سایر روزهای سال بلکه در روز مخصوص خودشان هم نادیده گرفته می شود؛ مشکلاتی نظیر وضعیت اقتصادی، نبود کپی رایت، زمان بر بودن اعطای مجوز کتاب و گاه لغو مجوز و توقیف کتاب، شغل نشناختن نویسندگی، نداشتن بیمه، چاپ غیرقانونی کتاب های اهل قلم و قاچاق کتاب، و گاه خودی و ناخودی پنداشته شدن و... حال با پیشنهادکنندگان این روز درباره اینکه آیا با گذشت دو دهه این روز به اهداف خود نزدیک شده است یا نه؟ گفت وگویی داشته ایم:
پیشنهاد بین المللی که ملی شد
محمدرضا سرشار، نویسنده که از بانیان نامگذاری روزی به نام روز «قلم» است در گفت و گو با ایسنا درباره اینکه آیا با گذشت بیش از بیست سال از ثبت این روز به اهداف اولیه آن نزدیک شده ایم، می گوید: پیشنهاد اولیه روزی به نام روز قلم، یک پیشنهاد بین المللی بود. پیشنهاد شد تا در جهان اسلام، یعنی کشورهایی که اکثریت مردمانشان مسلمان هستند، روز مشترکی را در سال که مناسبتش هم یک مناسبت اسلامی فارغ از مذاهب و فرق باشد، برای روز قلم درنظر بگیرند. این پیشنهاد را ما دادیم تا روز قلم در سازمان کنفرانس اسلامی مطرح شود و سران کشورهای اسلامی چنین روزی را انتخاب و اعلام کنند و در این روز به ویژه در همه کشورهای اسلامی، مراسمی در تجلیل از قلم و کتابت و هرآنچه با قلم نوشته می شود، برگزار گردد.
او ادامه می دهد: پیشنهاد ما این بود که مراسم اصلی این روز قلم، درهر کشوری که میزبان کنفراس اسلامی باشد برگزار گردد. در این مراسم برگزیدگان اهل قلم کشورهای اسلامی در کشور میزبان جمع شوند، باهم تبادل تجارب و اطلاعات کنند، احتمالاً مبادله کتاب برای ترجمه داشته باشند و این روز سبب ایجاد انس و الفت بیشتری بین اهالی قلم کشورهای اسلامی باشد و دل هایشان را بهم نزدیک تر کنند و بین آنها آشنایی ایجاد شود و مراوداتشان رونق بگیرد و کارهایی از این دست.
سرشار سپس درباره روند نامگذاری روز قلم می گوید و می افزاید: آن زمان ایران رییس سازمان کنفرانس اسلامی بود. ما پیشنهادمان را در یک نامه به رییس جمهور وقت که طبق قاعده رییس سازمان کنفرانس اسلامی هم محسوب می شد، دادیم و از او خواستیم از این فرصت پنج ساله ای که ایران به عنوان ریاست این سازمان دارد، استفاده کرده، چنین روزی را انتخاب و به ثبت برسانند. متأسفانه به هر دلیل، توجه لازم را به نامه نکردند. کسی هم برای ما توضیح نداد. فقط با یک واسطه، این را شنیدم که رییس جمهور وقت به وزیر ارشاد گفته بود، بررسی کنید چنین روزی در تقویم، تکراری نباشد. یعنی اگر لازم بود، چنین روزی را تصویب کنند. به این ترتیب، یک روز بین المللی، به یک روز ملی تبدیل شد. وزیر ارشاد هم ذیل یادداشت رییس جمهور خطاب به رییس شورای فرهنگ عمومی، دستور بررسی و احیانا تعیین این روز را برای ثبت در تقویم کشور داد. شورای فرهنگ عمومی هم، روز ۱۴ تیر را به عنوان روز قلم انتخاب و اعلام نمود. با این همه، ما در همین حد نیز، که روز قلم به عنوان یک روز ملی باشد خوشحال شدیم. هرچند این روز، می توانست، روز فراگیرتری باشد.
سرشار سپس بیان می کند: قرار شد همان فعالیتهایی که برای روز قلم در جهان اسلام پیشنهاد دادیم در روز ملی قلم در داخل کشور اتفاق بیفتد. یعنی در این روز بطورمثال درباره اهمیت قلم و کتابت و نگارش و جایگاه شاعر و نویسنده و پژوهشگر و مترجم و مقولاتی از این دست، در وسایل ارتباط جمعی، سخن گفته شود و مطلب نوشته شود، مصاحبه صورت گیرد و گزارش تهیه شود. درباره خود کتاب و وضعیت کتابخوانی و روش های ترویج آن مطلب تهیه شود. در ضمن این حدودا بیست و یک سال، این اتفاق ها کمابیش افتاده. رادیو و تلویزیون در شبکه های مختلف و خبرگزاری ها در سایت های خود و نشریات در صفحات ویژه شان، بطور معمول به مناسبتهای این روز می پردازند.
مخالفت شبه روشنفکران با روز قلم!
وی در ادامه می گوید: اما مقدم بر همه اینا، خود اهل قلم هم باید در این کار مشارکت کامل می کردند و نقشی به عهده می گرفتند. از اینکه اهالی قلم در تشکل های دیگر برای این روز چه کاری انجام دادند یا انجام می دهند، اطلاعی ندارم. اما انجمن قلم ایران مراسم اختتامیه مهم ترین جایزه خود یعنی «قلم زرین» را در این روز، یعنی ۱۴ تیرماه برگزار می نماید و در این روز خاص برگزیدگان خودرا معرفی می کند و مورد تجلیل قرار می دهد.
این نویسنده ضمن اشاره به اختلاف هایی که بر سر انتخاب این روز وجود دارد، خاطرنشان می کند: برخی تفرقه ها را در جناح شبه روشنفکری دیدم. یعنی همان عادتی که با هر چیزی که خودشان در تاسیس آن نقش نداشته باشند مخالفت کنند و از آن ایراد میگیرند و در حقیقت با دست خودشان، خودرا از روزی که در آن مقرر است خود و حرفه و آثارشان در مرکز توجه قرار بگیرند و به همین مناسبت، در باره خود و آثار و کارشان، حرف هایشان را بزنند، محروم می کنند. اما در مجموعه و در بین نسل اهل قلم انقلابی و متعهد، روز قلم روز مبارکی است و جدی گرفته شده و اهتمام می شود با زیبایی هرچه تمام تر، برگزار گردد.
جاماندگان روز قلم!
او درباره اینکه چه اقدامی برای فراگیری این روز در طیف های مختلف انجام شده برای اینکه تعدادی از فعالیتهایی که در این روز انجام می شود را خود اهل قلم از آن ناآگاه هستند، توضیح می دهد: عده ای که اشاره کردم، عده قلیلی هستند و در مقابل طیف وسیعی که این روز را می شناسند، عدد قابل توجهی نیستند. هرچند اگر همان عده قلیل نیز به این جریان می پیوستند و از مزایای آن بهره می بردند، در این روز، اتفاقات بمراتب بهتری می افتاد. این ها کارهایی دون شان اهل قلم است که با این بهانه های کودکانه، گروهی کوچک، بر طبل تفرقه بکوبند، و خودرا از این رویداد ملی کنار بکشند. به این افراد می توان گفت، مقداری افق نگاهشان را وسعت ببخشند. مهم نیست که این روز را چه کس یا مجموعه ای پیشنهاد داده، مهم این است که این، یک روز مهم در تقویم ما و یک فرصت مناسب می باشد تا یک دفعه دیگر اهالی قلم و کتاب و کتابت و نگارش و ترجمه و پژوهش، در مرکز توجه جامعه، شامل توده مردم و اهالی ادبیات و دولتمردان قرار بگیرد. به هر حال، همه باید کمک کنند تا این روز با شکوه بیشتری برگزار گردد. این روز مانند قطاری است که راه افتاده و پیش می رود. اگر کسی از آن پیاده شود، خودش جا می ماند، موجب توقف قطار نمی گردد. همه اهل قلم متعلق به هر طیف فکری که باشند، باید خوشحال شوند که چنین روزی هست و هرکسی اهتمام کند بهره خودرا از آن ببرد.
سرشار درباره انتقاداتی که گاهی درباره نپرداختن به موضوعات مهم اهل قلم چون ممیزی و وضعیت نشر و حق تألیف و... وجود دارد، می گوید: هرکسی هر حرفی در این حوزه دارد، بیان کند. الحمدلله در کشور ما به ویژه با وجود فضای مجازی، که در آن، اغلب چارچوب های قانونی بیان، رعایت نمی گردد و خیلی از خطوط قرمز را پشت سر می گذارند، دیگر بحث راجع به ممیزی و شمارگان کتاب، در این فضا، بحث مهمی نیست که نشود آنرا بیان نمود. همچنان که در طول سال و به مناسبت و بی مناسبت، بارها و بارها مطرح می شوند.
نمی توانیم بصورت مطلق اظهارنظر کنیم
محسن پرویز، نویسنده و رییس انجمن قلم نیز به ایسنا می گوید: به نظرم مواردی از این دست، یعنی تعیین اینکه ما اهمیت می دهیم یا نمی دهیم و مسائلی از این دست، نسبی است و نمی گردد بصورت مطلق اظهار نظر کرد. آنچه در پیشنهاد اولیه انجمن قلم وجود داشت، به رییس وقت سازمان کنفرانس اسلامی، پیشنهاد شد روزی به نام «روز قلم» در جهان اسلام نام گذاری شود. در حقیقت هدف فراتر از ایران بود، هدف این بود که بتوانیم نویسندگانی را که در جغرافیای کشورهای اسلامی هستند در یک روزکنار هم بنشانیم تا دغدغه های مشترک شان مطرح و تلاش شود از پتانسیل جمعی نویسندگان جهان اسلام برای تعالی حوزه قلم و محتوای آن چیزهایی که نوشته و به مخاطبان ارائه می شود، استفاده گردد.
او می افزاید: رییس جمهور وقت که رییس سازمان کنفرانس اسلامی بود، موضوع را به وزارت ارشاد ارجاع داد و وزارت ارشاد هم به دبیرخانه فرهنگ عمومی و نهایتاً روز قلم در جمهوری اسلامی به تصویب رسید. این هم امر مبارکی بود برای اینکه در تقویم روزی به نام روز قلم نداشتیم. اگر یک روز به موضوعی تخصیص پیدا کند، در حقیقت بالقوه شرایط پرداختن به آن موضوع و شاغلین آن حوزه فراهم می شود اما اینکه از این امر چقدر استفاده نماییم و چقدر به آن بپردازیم، در درجه ثانی قرار می گیرد. آن چه مهمست این است که فضایی برای پرداختن به قلم و اهالی قلم فراهم گشته است.
این نویسنده و رییس انجمن قلم سپس بیان می کند: در سنوات گذاشته از طرف مراکز دولتی و نهادهای عمومی و خصوصی، برنامه هایی برای روز قلم برگزار شده است. در حقیقت توجهی به سمت و سوی اهالی قلم و شاعران و نویسندگان در این روز صورت گرفته که خود مغتنم است و اگر این روز را نداشتیم، همین مقدار هم پرداخته نمی شد. بطور معمول وزاری ارشاد در دوره های مختلف در این روز و حول و حوش آن جلساتی با اهل قلم دارند و دغدغه های اهل قلم مطرح می شود. این دیدارهای نزدیک می تواند زمینه ساز تعامل مثبت شود و به برطرف شدن تعدادی از مشکلات و آشنا شدن مسئولان دولتی با مسائل و معضلاتی در این عرصه وجود دارد، کمک نماید. انجمن قلم هم بصورت سالانه به استثنای یک سال به علت مشکلاتی جشنواه «قلم زرین» برگزار نشد، مبادرت به برگزاری اختتامیه این جشنواره می کند و آثار برگزیده سال قبل در زمینه داستان بزرگسال، شعر بزرگسال، نقد و پژوهش ادبی و داستان کودک و شعر کودک را معرفی می کند و مورد تقدیر قرار می دهد.
منبع: honareshahr.ir
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب