غدیر در آینه فرهنگ و هنر، ۸؛
مخاطب در روشنای شب تار غوطه ور می شود
هنر شهر: مهدی کاشفی دکترای ارتباطات و استاد دانشگاه معتقد می باشد تئاتر روشنای شب تار که این روزها در بوستان ولایت اجرا می شود، مخاطب را در خود غوطه ور می کند.
به گزارش هنر شهر به نقل از مهر، نمایش میدانی «روشنای شب تار» که از روز عید قربان (یکشنبه ۱۹ تیر) هر شب از ساعت ۲۰ در محوطه بوستان ولایت تهران اجرا می شود، روایتگر داستان ولایت حضرت امیر علی (ع) در تاریخ پیش و بعد از اسلام است.
این نمایش به کارگردانی حسن بز را و تهیه کنندگی علی اسماعیلی طراحی و تولید شده است. «روشنای شب تار» محصول سازمان هنری رسانه ای اوج با مشارکت بنیاد فرهنگی رودکی است که به همت موسسه هنری رسانه ای سیمای ققنوس اجرا می شود.
مهدی کاشفی دکترای ارتباطات و استاد دانشگاه که همچون تماشاگران نمایش میدانی «روشنای شب تار» بوده، طی یادداشتی به بررسی این اثر نمایشی پرداخته است.
در این یادداشت آمده است:
«تئاترِ «روشنای شب تار» تئاتری ۲۷۰ درجه ای است و آن چنان که از نامش پیداست، روایتی از نیروهای دوگانه متضاد تاریکی-روشنایی، عقل-جهل و خیر-شر در طول تاریخ بشر است. این روایت مبتنی بر فلسفه دوگانه انگار تاریخ و باور اسطوره ای ایرانیان است که پیشرفت تاریخ را نتیجه تعامل و کشاکش نیروهای خیر و شر (دیوان و فَرَّه داران) می داند. محور نیروهای خیر در این روایت، آن چنان که در داستان های تاریخی اسلامی بیان شده است، انبیای الهی و نیروهای شر در این روایت، شیطان و پیروان انسانی و پنهانی اویند و پیروز نهایی جبهه ایمانی است.
آنچه در هنر تئاتر اهمیت دارد، ایجاد پیوندهای معنایی و عاطفی در قالب فرم و محتوا نزد مخاطبان است. این پیوند تحت عنوان درام در آثار هنری خودرا نشان میدهد. در تئاتر، مخاطب حضور مستقیم و بی واسطه دارد و رخدادها عیناً، پیش چشمش رقم می خورد. این حضور، در تعاملی دوبه دو، انرژی حاکم بر تئاتر را پیش می برد. تئاتر «روشنای شب تار»، در مدیریت عاطفه و هیجان مخاطب، موفق عمل می کند.
اگرچه داستان هایی که در طول تئاتر بیان می شود، داستان هایی دینی و آشنا برای مخاطب است و در نگاه نخست، این آشنایی کار را برای عوامل سازنده سخت می کند، با این وجود، هیجان مخاطب به خوبی در طیفی از عشق (به اهل ایمان) و نفرت (از پیروان شیطان) مدیریت می شود؛ خصوصاً آنکه مخاطب با داستان های روایت شده، پیوندی اعتقادی و قلبی دارد. این نکته، برگ برنده این تئاتر شمرده می شود. در طول تئاتر، شخصاً، شاهد بودم که درباره خیلی از وقایع تاریخی مربوط به امیرالمومنین علی (علیه السلام)، مخاطب آغاز به تشویق می کند. این به مفهوم غوطه وری و درگیری ذهنی مخاطب با داستان است.
اگرچه از نظر فنی، شاید سناریو، بداهت و پیش پاافتادگی داشته و در بعضی مواقع، برای مخاطب پیش بینی پذیر باشد، با این وجود، بارِ اصلی مدیریت هیجان مخاطب را جلوه های ویژه حاضر در تئاتر به دوش می کشد.
در کنار تأکیدات دراماتیک تئاتر که همان عشق و علاقه بیننده به شخصیت بی نظیر امام علی (علیه السلام) است، تأکیدات غیردراماتیک در این تئاتر، بر ارزشمندی آن می افزاید. موسیقی و نور، نقش برجسته ای در این تئاتر دارد و به عنوان تاکید غیردراماتیک حس و عاطفه مخاطب را تشدید می کند. هر کدام از صحنه هایی که پیش روی چشمان بیننده قرار دارد، به رنگارنگی تابلوهای نقاشی است.
ما هنر آیینی را با کارهای فرشچیان می شناسیم: رنگارنگ و خیال آمیز. طراحان این تئاتر، با نور صحنه را نقاشی کرده اند و به این ترتیب، قاب هایی خیال انگیز، رنگ آمیزی شده و دل ربا را رقم زده اند. این تمهید، چه آگاهانه و چه ناآگاهانه، به لحاظ بینامتنی برای مخاطب، چشم آشناست. به هر کسی که مقرر است این تئاتر را ببیند، سفارش می کنم موبایلش را در جیبش بگذارد: آنچه می بینید روح نوازتر و لذت بخش تر از چیزی است که با تلفن همراه ضبط می کنید!
آنچه غوطه وری در این تئاتر را بیشتر می کند، آنست که شما با تئاتری ۲۷۰ درجه ای روبه رو هستید. شما در سه جهت (روبه رو، چپ و راست) تئاتر را تماشا می کنید. گویی صحنه تئاتر شما را احاطه کرده است و شما برای تماشای تئاتر در بعضی صحنه ها مجبورید سر خودرا به چپ و راست بگردانید. این تمهید برای تئاتر شدنی است و برای خیلی از مدیوم های دیگرِ رسانه ای، ناشدنی.
طراحان، به خوبی از فضا برای غوطه وری مخاطب بهره برده اند. گاهی پرده بسته می شود و وقتی باز می شود، مخاطب سازه ای بزرگ را پیش روی خود می بیند و به این پرسش فکر می کند که در این زمان کوتاه، چگونه این سازه بزرگ در صحنه جاسازی شده است. شما در این تئاتر، با پروژه ای بزرگ روبه رو هستید؛ چه در پشت صحنه چه در جلوی صحنه. با این وجود، تعدادی از فضاسازی ها، نقدشدنی است. یکی از نقدها، یکسان سازی چشم مخاطبان با تجسم بخشی به داستان هاست. روایت دلاوری های امام علی (علیه السلام) را بسیار شنیده ایم اما ندیده ایم. هر کدام از ما تصور خودرا از آنها داریم. این تئاتر، برای ما تصویر می سازد و به داستان هایی که ما با آن حس شخصی شده داشته ایم، جسمیت می بخشد. البته، در بعضی صحنه ها، مانند ازجاکندن دَرِ خیبر، طنزی ناخواسته شکل گرفته است.
در نهایت، تئاتر «روشنای شب تار»، با چشم شما سر و کار دارد. این تئاتر، هم غوطه ورتان می کند، هم خیال تان را رنگ می آمیزد و هم شما پدیده ها را گفتمانی می بینید: «عرض احترامی به شاهدِ بَرین، مَثَل اعلای خدا در زمین، رباینده اندوه از چهره خاتمِ مرسلین، امامِ مومنین، علی مقابل افضل صلوات المصلین.»
منبع: هنر شهر
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب