رقص خشونت
هنر شهر: عدنیه شبلی در رمان «نکته جزئی» به تاثیری که خشونت یا احتمالِ موردِ خشونت قرار گرفتن بر بدن می گذارد و چگونگی ایجاد این حس با تکرار مدام آن، توجه عمیقی دارد. این توصیفات شبیه رقصی از خشونت است.
به گزارش هنر شهر به نقل از ایسنا، ایده برقی، مترجم و منتقد در یادداشت خود بر کتاب «نکته جزئی» اثر عدنیه شبلی، نویسنده فلسطینی که با ترجمه سارا مصطفی پور در نشر ققنوس انتشار یافته، نوشته است: «رمانِ کم حجمِ «نکته جزئی» اثر عدنیه شبلی، اثری فشرده و نافذ درباره ی تاثیرِ عمیقِ زیستن با خشونت است، فارغ از آنکه این خشونت در گذشته رخ داده باشد یا در زمان حال. این رمان در دو بخش نوشته شده است: بخش اول تابستان ۱۹۴۹، یک سال بعد از «روز نکبت» (تبعیدِ بالاتر از هفتصدهزار فلسطینی و سالگرد تاسیس کشور مستقل اسراییل) را به تصویر می کشد؛ زمانی که یک افسر اسراییلی همراه سربازانش حین گشت زنی و نظارت بر پاکسازی صحرای نقب و ایجاد مرز با مصر، با گروهی از اعراب مواجه می شوند. آنها فورا مردان گروه را به قتل می رسانند، اما زن جوان همراهشان را به بهانه حفظ امنیت او با خود به اردوگاه می برند. در آنجا زن جوان بارها مورد تجاوز گروهی قرار می گیرد و درنهایت به قتل می رسد.
در بخش دوم داستان که زمان حال را روایت می کند، زنی ناشناس درمورد این جنایت مطلبی در روزنامه می خواند و به دلایلی احساس می کند که باید تلاش کند حقیقت این جنایت و آن چه را که به واقع رخ داده کشف کند. به همین خاطر از چند نقشه برای شناسایی منطقه موردنظر که در بخش اول روایت شده، کمک می گیرد. بدین سان بخش دوم داستان بر زن ناشناس متمرکز می شود. اتفاق وحشتناکی که شرح داده شد، به علت تاریخش که با روز تولد او، ۱۳ آگوست، هم زمان است، نظر او را به خود جلب می کند. هرچند که شرح این گونه گزارش ها و جنایات جنگی به مرور زمان برایش عادی و پیش افتاده تلقی می شود، با خود می گوید: «این جور اتفاقات عجیب نیستند، یا بهتر است بگویم در چنین موقعیت هایی غیرمعمول نیستند. حتی آن قدر زیاد شده که دیگر ککم هم نمی گزد.»
علاقه این زنِ معمولیِ ناشناس به اتفاقی که سال ها پیش در روز تولد او رخ داده، ممکنست خودشیفتگیِ محض به نظر برسد، اما درنهایت برای یافتن حقیقتِ مطلبِ روزنامه به دنبالِ یافتنِ پاسخ پرسش هایش می رود. تمرکز و توصیفاتِ دقیق و ریزبینیِ عدنیه شبلی در این داستان به واقع حیرت آور است. زن ناشناس با بررسی مطالبی درمی یابد که تاریخ مکانی این جنایت، عامدانه حذف گردیده است. او بالاخره تصمیم می گیرد برای یافتن ردی از آن دختر به همان منطقه ای که قتل و تجاوز در آن اتفاق افتاده سفر کند. آنجا به بازدید آرشیوها و موزه های محلی می رود. او به حوزه های تاریخی نیروهای دفاعی اسراییل سر می زند و از نمایشگاه هایی دیدن می کند که در آن از اشیایی چون لباس فرم، قوطی (یغلاوی)، صابون و دیگر وسایل مورد استفاده سربازان دوره جنگ های ۱۹۴۸ به معرض نمایش گذاشته شده اند، اما از آن سربازان و مشخصات آنها هیچ نشانه ای وجود ندارد. نویسنده با زیرکی به تمام این لوازم در بخش اول داستان اشاره نموده است.
علاوه بر این، راه و مسیر فیزیکی که این زن در جهت کشف واقعیت طی می کند، مملو از مشکلات است. حین سفر با مسیری دشوار و ناشناخته روبه رو می شود. برای تصویرسازی بهتر در بخش اول، افسر اسراییلی به ایجاد فضایی کمک می نماید که زن در بخش دوم از آن عبور می کند. زن با کنار گذاشتن نقشه های مختلف متوجه تفاوت های زیادی که میان آنها وجود دارد می شود. نقشه رسمی زمان حال نسبت به نقشه های قدیمی تر از ۱۹۴۸ کامل تغییر یافته است، روستاهایی که قبلاً در نقشه بودند، دیگر وجود ندارند یا تغییر نام داده اند. حتی شکل جاده هایی که حال نامشان هم تغییر کرده، قبلاً باریک و پرپیچ وخم بوده و الان مستقیم و عریض شده اند. با این اوصاف، تجسمِ منطقه حدودا نا ممکن است و او باید تلاش کند از میان راه ها و نقشه های گوناگون مسیری را پیدا کند که اساساً نامریی و ناشناخته شده است.
عدنیه شبلی در «نکته جزئی» به جزئیات و ریزه کاری های دوره زمانی و نیز شخصیت ها توجه زیادی نشان داده است. نوشته های وی همیشه به طرز فوق العاده ای توصیفی است و حرکات قهرمان های داستان را با جزئیات شرح می دهد. در بخش اول رمان، حرکات افسر اسراییلی را با دقت به تصویر می کشد؛ زمانی که او مشغول شست وشو یا تعویض لباس هایش است یا اطراف چادر به دنبال حشرات می گردد یا از بدن زن وحشت زده فلسطینی برای گرم کردن خودش استفاده می کند: «دوباره روی وسایلش خم شد، فانوسی برداشت، حبابش را بلند کرد و روی میز گذاشت، اما بی اینکه روشنش کند از کلبه بیرون رفت.» چنین توصیفات بدنی دقیقی در بخش دوم نیز تکرار می شود: «خیلی طول نمی کشد که به حفاظ در اصلی شهرک می رسم. باز هم نگهبان سر پستش نیست. در نتیجه از ماشین پیاده می شوم و خودم در را هل می دهم و بازش می کنم. بعد باردیگر سوار ماشین می شوم، از لای در می گذرم، پیاده می شوم، در را می بندم، برمی گردم توی ماشین و... » او اضطراب شدید زن را به خوبی نشان داده است و خواننده به شدت تحت الشعاع این فضاها قرار می گیرد.
عدنیه شبلی به تاثیری که خشونت یا احتمالِ موردِ خشونت قرار گرفتن بر بدن می گذارد و چگونگی ایجاد این حس با تکرار مدام آن، توجه عمیقی دارد. این توصیفات شبیه رقصی از خشونت است. توصیفی که بارها و باره به اشکال مختلف به تصویر کشیده می شود، اما همیشه قابل تشخیص می باشد.
یکی از جنبه های مهم این رمان، ارتباط آن با وضعیت سیاسی و اجتماعی جهان امروز است. درحالی که «نکته جزئی» به خشونت های گذشته می پردازد، شبلی بطور غیرمستقیم نشان داده است که این خشونت ها نه فقط در گذشته ریشه دارند، بلکه هم اکنون نیز تأثیرگذارند. وضعیت فعلی منطقه و جنایات گذشته هنوز در حافظه جمعی فلسطینیان زنده است و این رمان، با بررسی دقیق تبعات خشونت بر بدن و ذهن انسان ها، نشان داده است که چطور نسل های آینده نمی توانند از این تاریخ فرار کنند. خشونت نه فقط یک حادثه تاریخی است، بلکه یک پروسه ادامه پذیر است که خودرا در شکل های مختلف در تاریخ و جامعه تکرار می کند. این اثر بعنوان یک نقد اجتماعی و سیاسی، از خواننده می خواهد که نگاهی عمیق تر به تاریخ و خصوصاً به ابعاد پنهان خشونت در دنیای معاصر بیاندازد.
عدنیه شبلی در گفت و گویی می گوید: «شاید درکِ بی عدالتیِ مکرری که بر فلسطین می رود و بر هیچ کس پوشیده نیست، اولین نیرویی بود که مرا به سوی ادبیات سوق داد.» در این رمان، بی عدالتی درباره ی رویدادی است که تنها سال ها بعد از وقوع آن ازطریق یک نفر به رسمیت شناخته می شود. با این وجود ترس و وحشت این جنایت بازهم وجود دارد و شبلی با نگاشتنِ این واقعه هولناک در زمان حال، شرارت را به آسانی نشان داده است. بدون شک ترجمه دقیق و درخشان این اثر به فارسی توسط سارا مصطفی پور در نشر ققنوس، بر تاثیرگذاری و کششِ آن افزوده است.
«نکته جزئی» در سال ۲۰۱۷ به عربی منتشر و در سال ۲۰۲۰ به انگلیسی ترجمه شد و به مرحله غائی جایزه کتاب ملی در بخش ترجمه و جایزه بین المللی بوکر راه پیدا کرد و توانست جایزه لیت بروم برای ترجمه آلمانی را از آن خود کند. این جایزه قرار بود در نمایشگاه فرانکفورت سال ۲۰۲۳ به این نویسنده اعطا شود که به علت شروع جنگ اسراییل و حماس، این جایزه به تعویق افتاد و سبب اعتراض صدها نویسنده همچون کالم توبین، عبدالرزاق گورنه، هشام مطر، کامیلا شمسی، آنی ارنو و اولگا تورکاچوک شد.»
منبع: honareshahr.ir
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب