کاغذ زیر سایه ضعف مدیریت چشم انداز روشنی برای بهبود وضعیت کاغذ نیست
به گزارش هنر شهر، مدیر چاپ و تولید دفتر نشر معارف اظهار داشت: ضعف مدیریت، بخصوص در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سایر نهادهای مرتبط، سبب شده است که چشم انداز روشنی برای بهبود شرایط بازار کاغذ مشاهده نشود.
بازار نشر ایران در سالیان اخیر با چالش های جدی تامین و مدیریت کاغذ روبه رو شده است؛ مسأله ای که ناشران را در راه تولید و عرضه کتاب تحت فشار اقتصادی و عملیاتی قرار داده است. کاهش حمایت های دولتی، محدودیت دسترسی به کاغذ داخلی و افزایش چشم گیر قیمت کاغذ وارداتی، شرایط فعالیت ناشران را دشوارتر کرده و روند تولید کتاب را با اختلال مواجه کرده است. در این گفتگو، تلاش داریم از زبان ناشران شرایط بازار را بررسی نماییم و به همین دلیل به سراغ سیدمهدی میرغنی، مدیر چاپ انتشارات «دفتر نشر معارف»، رفته ایم تا جزئیات چالش ها و راهکارهای پیشنهادی ناشران در حوزه تامین و مدیریت کاغذ را بشنویم.
دولت در سالیان اخیر چه اقداماتی در حوزه پشتیبانی از ناشران و تامین کاغذ انجام داده است و ارزیابی شما از اثربخشی این سیاستها چیست؟
در سالیان اخیر، حمایت دولت از ناشران در حوزه تامین کاغذ بطور محسوسی کم شده است. در گذشته نقش دولت در این عرصه پررنگ تر بود، اما در دو تا سه سال گذشته، این حمایت ها تقریبا به حداقل رسیده است.
آخرین بار حدود سه سال پیش بود که از شرکت تعاونی ناشران مقدار محدودی کاغذ به ما اختصاص یافت. بعد از آن هم تمام مراحل تولید، اعلام وصول و تسویه حساب با وزارت ارشاد به شکل رسمی انجام شد؛ در عین حال، از آن زمان تابحال هیچ حمایتی از این دست دریافت نکرده ایم.
در حال حاضر، حمایت دولت از ناشران بیشتر در قالب خرید کتاب صورت می گیرد؛ با وجود این، این بخش هم نسبت به سالهای گذشته افت قابل ملاحظه ای داشته است. بااینکه این خریدها بازهم به انجام می رسد، اما گستره و میزان آن در مقایسه با گذشته بسیار محدود شده است.
در سالهای گذشته ناشران در نمایشگاه های گوناگونی همچون نمایشگاه های استانی مشارکت پررنگ داشتند، اما اکنون بیشتر توان و برنامه ریزی ها بر نمایشگاه بین المللی کتاب متمرکز شده است. بخش عمده حمایت های دولتی هم در همین رویداد صورت می گیرد.
در زمینه تامین کاغذ، دولت طی سالیان اخیر در عمل حمایتی از ناشران انجام نداده است. در موارد معدودی هم که این حمایت ها صورت گرفته، بیشتر به صورت گزینشی و محدود بوده است.
در حوزه حمایت های دولتی از صنعت نشر، یکی از پیشنهادهای جدی ناشران، تسهیل دسترسی به کاغذ تولید داخل است. اگر دولت با حمایت مستقیم از کارخانه های داخلی، خصوصاً شرکت کاغذ مازندران، شرایط افزایش تولید و توزیع عادلانه کاغذ را فراهم آورد، بخش مهمی از مشکلات ناشران برطرف خواهد شد.
در حال حاضر کاغذ مورد نیاز انتشارات را از چه مسیرهایی تهیه می کنید و روند خرید یا اختصاص آن با چه چالش هایی همراه است؟
ما کاغذهایمان را فقط از بازار آزاد تهیه می نماییم. بنابراین مسائلی از قبیل روند اختصاص ارز بابت واردات شامل حال مجموعه ما نمی شود و ما با آن چالش ها مواجه نیستیم.
وارد کردن کاغذ توسط ناشران کار پر هزینه و پر دردسری است. اغلب ناشران مبادرت به چنین کاری نمی کنند چون اول پشتوانه مالی سنگینی می خواهد و دوم چون یک پروسه نسبتاً طولانی دارد. همین طور واردات کاغذ از لحاظ واحد ریالی توان مالی سنگین نیاز دارد و در قسمت تجاری به طور معمول ناشران ترجیح می دهند که خودشان مستقیم مبادرت به این کار نکنند.
دفتر نشر معارف یک بار در سالیان ۹۲و۹۳ به این کار اقدام نمود و حدود ۱۰۰ تن کاغذ وارد کرد. به علت عدم تجربه خودمان و با کارگزاری که برای ما آورده شد در دل کار استفاده کردیم و در نهایت کالای بسیار بی کیفیت برای ما ارسال شد.
این اقدام هم پروسه طولانی را به همراه داشت و همین طور سرمایه زیادی را از ما گرفت. با آنکه در آن زمان کتاب های درسی ما پرفروش بودند اما تصمیم بر این شد که دیگر وارد این مسیر نشویم و کاغذ را فقط از بازار آزاد تهیه نماییم. در این شرایط ابتدا استعلام گرفته می شود و هرکسی که قیمت پایین تری را اعلام نماید و شرایط فروش بهتری داشته باشد کاغذ از او تهیه می شود.
در تولید آثار خود از کاغذ داخلی استفاده می کنید یا بازهم ناچار به واردات و استفاده از کاغذ خارجی هستید؟ به نظر شما کیفیت کاغذ ایرانی تا چه حد با نیاز ناشران هم خوانی دارد؟
در حال حاضر یکی از مهم ترین گلایه های ناشران کشور از مجموعه حاکمیتی و مسؤلان فرهنگی، نبود امکان استفاده از کاغذ تولید داخل است. با وجود ظرفیت تولید در کارخانه هایی مانند کاغذ مازندران و کاغذ پارس، ناشران قادر به تامین نیاز خود از این منابع نیستند و دسترسی به کاغذ داخلی به شکل انحصاری در اختیار یک ناشر خاص، به طور عمده برای تولید کتاب های درسی، قرار دارد.
کاغذ مازندران که در سالهای گذشته در اختیار ناشران قرار می گرفت، از نظر کیفیت فنی و سطح صیقلی، محصولی مطلوب و مناسب برای چاپ محسوب می شد. این نوع کاغذ در مقایسه با نمونه های خارجی بالکی که به طور معمول پرزدار هستند و مشکلاتی برای دستگاه های چاپ ایجاد می کنند، عملکرد بهتری داشته و ضایعات کمتری به همراه دارد.
در صورت اختصاص باردیگر کاغذ داخلی به ناشران، این محصولات با استقبال کامل از طرف آنان مورد استفاده قرار خواهد گرفت، چونکه قابلیت چاپ در انواع رنگ ها را داشته و از نظر کیفیت پاسخگوی نیاز بازار کتاب است.
با این حال، مسئله قیمت گذاری کاغذ داخلی بازهم از موضوعات مورد انتقاد ناشران است. قیمت این نوع کاغذ تفاوت چندانی با نمونه های وارداتی ندارد و همزمان با نوسانات قیمت ارز تغییر می کند. این امر در صورتی است که مواد اولیه و امکانات تولید در داخل کشور برقرار است و انتظار می رود تولیدات داخلی از ثبات قیمتی بیشتری برخوردار باشند.
بیشترین مشکل شما در تامین کاغذ مربوط به کدام بخش است؟ توزیع، واردات، قیمت گذاری، یا کیفیت؟ وضعیت فعلی بازار کاغذ از نظر تأمین، قیمت و کیفیت را به چه صورت ارزیابی می کنید؟
در شرایط کنونی بازار نشر، بااینکه از نظر تامین کمی کاغذ مشکلی وجود ندارد و واردات این کالا به صورت های مختلف ادامه دارد، اما کیفیت کاغذهای وارداتی بطور محسوس کم شده است. خیلی از واردکنندگان بدون توجه به معیارهای کیفی، هر نوع کاغذ در دسترس را وارد کشور می کنند و درنتیجه ناشران هم برای حفظ ادامه تولید، ناچار به استفاده از این نوع کاغذها هستند.
کاهش کیفیت کاغذ نتایج گوناگونی به همراه داشته است؛ همچون افزایش پرتی در چاپخانه ها، دشواری در پروسه چاپ و صحافی، و کاهش دوام و شفافیت محصولات چاپی. بنابراین، هزینه های ناشران افزایش پیدا کرده و زمان تولید کتاب هم طولانی تر شده است.
علاوه بر مسئله کیفیت، تامین نقدینگی برای خرید کاغذ هم به یکی از جدی ترین چالش های ناشران تبدیل گشته است. در گذشته امکان خرید نسیه یا اقساطی وجود داشت، اما با تشدید نوسانات ارزی، فروشندگان تنها به شکل نقدی معامله می کنند. این شرایط باعث شده ناشران برای حفظ روند تولید، ناچار به تامین نقدینگی فوری شوند تا از افزایش بیشتر قیمتها در آینده جلوگیری نمایند.
افزایش هزینه خرید کاغذ مستقیماً بر قیمت تمام شده کتاب تأثیر می گذارد و ناشران را ناگزیر می کند قیمت پشت جلد آثار خویش را بالا برند. در پی این روند، فروش کتاب کاسته می شود و چرخه اقتصادی نشر با دشواری بیشتری مواجه می شود.
در نهایت، فشار اقتصادی ناشی از گرانی کاغذ و افزایش قیمت کتاب، بر قدرت خرید مخاطبان هم اثر مستقیم دارد. خیلی از خانواده ها به علت شرایط اقتصادی، ناچارند خرید کتاب را از سبد فرهنگی خود حذف کنند؛ مسئله ای که بگفته کارشناسان، می تواند آثار بلندمدتی بر سطح مطالعه و فرهنگ عمومی جامعه بر جای بگذارد.
وضعیت اختصاص کاغذ یارانه ای به ناشران را به چه صورت می بینید؟ آیا نظام توزیع فعلی شفاف و منصفانه است؟
در سال هایی که توزیع کاغذ یارانه ای در کشور اجرا می شد، این پروسه از دید خیلی از ناشران با شفافیت کافی همراه نبود. در صورتیکه برخی ناشران فعال و پرکار تنها سهم محدودی از کاغذ یارانه ای دریافت می کردند، ناشرانی با فعالیت بسیار کمتر، چندین برابر آن سهم بهره مند می شدند.
دفتر نشر معارف با وجود گستره بالای فعالیت و حجم بالای چاپ و نشر، در مقاطع مختلف تنها حدود ۵۰۰ بند کاغذ دریافت می کرد، در صورتیکه برخی ناشران دیگر با سطح تولید پایین تر، سهمی چندبرابر بیشتر از این مقدار داشتند.
چشم انداز بازار کاغذ را برای سال آینده چطور می بینید؟
با توجه به شرایط که وجود دارد هیچ تحرک خاصی از طرف مسؤلان صورت نگرفته است. این عدم تحرک ناخودآگاه موجب می شود که چشم انداز خوبی دیده نشود؛ یعنی اگر ذره ای تحرک مثبتی را مشاهده می کردیم یا اقدامی صورت می گرفت، می توانستیم بگویم که بواسطه این اقدام امید داریم که برای ماه های آتی اتفاقات مثبتی درحال رخ دادن است.
ولی متاسفانه حرکت خاصی از طرف چه وزارت ارشاد و یا سایر مسؤلان فرهنگی انجام نشده است تا چشم انداز مثبتی داشته باشیم. متاسفانه نگاه حال حاضر در این شرایط بسیار منفی است.
عملکرد وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در مدیریت بحران کاغذ را چطور ارزیابی می کنید؟
با توجه به اهمیت نقش وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بعنوان بالاترین مرجع تخصصی در حوزه مسایل فرهنگی کشور، ناشران انتظار حمایت جدی از این نهاد را دارند. وزارت ارشاد بطور کامل به اطلاعات مربوط به عملکرد ناشران دسترسی دارد و بوسیله سامانه دریافت اعلام وصول، میزان تولید و فعالیت هر ناشر ثبت شده و قابل پیگیریست. بر طبق این سامانه، امکان مقایسه فعالیت ناشران و تحلیل عملکرد آنان برقرار است و میتوان حمایت ها را بر مبنای میزان فعالیت و نیاز واقعی ناشران هدفمند کرد.
یکی از حوزه های مورد انتظار حمایت، تامین و نظارت بر قیمت کاغذ است. وزارت ارشاد می تواند با اعمال نظارت دقیق، به ثبات قیمت و دسترسی عادلانه ناشران به کاغذ کمک نماید. همچنین، استفاده از کاغذ داخلی خصوصاً کاغذ مازندران می تواند اهمیت بالای ی در پشتیبانی از ناشران داخلی داشته باشد، به شرطی که تفاوت قیمت آن با کاغذ خارجی منطقی و عادلانه باشد. در گذشته، به علت افزایش تقاضا، قیمت کاغذ داخلی به سطح قیمت کاغذ خارجی نزدیک شد که این مسئله موجب نگرانی ناشران گردید. انتظار ناشران اینست که وزارت ارشاد با فراهم کردن شرایط مناسب، دسترسی به کاغذ داخلی را تسهیل کرده و با نظارت دقیق، از این طریق زمینه حمایت واقعی از ناشران را فراهم آورد.
آیا فکر می کنید بحران کاغذ فقط مشکل اقتصادی می باشد یا ناشی از ضعف مدیریت و ساختار توزیع هم هست؟
با توجه به شرایط فعلی بازار کاغذ، مشکل اقتصادی ناشران ناشی از ضعف مدیریت و کمبود نظارت در توزیع است. تجربه نشان داده است که در قسمتهایی از کشور که مدیریت قوی اعمال شده، مشکلات اقتصادی کمرنگ تر شده و عوارض ناشی از کمبود منابع کم شده است. در حوزه توزیع و عرضه کاغذ، بیشترین چالش مربوط به کمبود نظارت است و معلوم نیست که مسئولیت این نظارت بر عهده کدام نهاد است؛ سازمان تعزیرات یا وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
مشاهدات ناشران حاکی از آنست که برخی فروشندگان کاغذ، محصول را با ارز نیمایی حدود ۷۰ هزار تومان خریداری نموده و در بازار با نرخ های ۱۰۹ تا ۱۵۰ هزار تومان عرضه می کنند. بر مبنای محاسبات ناشران، قیمت واقعی کاغذ با لحاظ کردن سود متعارف و هزینه های حمل و بسته بندی باید حدود کیلویی ۸۵ هزار تومان باشد، اما نرخ های اعمال شده در بازار بسیار بالاتر است.
ناشران انتظار دارند که نهادهای مسئول، خصوصاً سازمان تعزیرات، با بررسی دقیق خرید و فروش، هزینه های مربوط به حمل و بسته بندی و سودهای غیرمنصفانه، از عرضه غیرمنصفانه جلوگیری نمایند. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هم می تواند با همکاری این نهاد در کنترل و نظارت بر قیمتها نقش مؤثری ایفا کند تا کاغذ حداقل به قیمت تمام شده و نه چندین برابر آن در اختیار ناشران قرار گیرد.
در نهایت، ضعف مدیریت و عدم تحرک مسئولان، خصوصاً در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سایر نهادهای مرتبط، باعث شده است که چشم انداز روشنی برای بهبود شرایط بازار کاغذ مشاهده نشود. ناشران باور دارند که با اقدامات حمایتی و نظارتی مناسب، میتوان بخش قابل توجهی از مشکلات اقتصادی و افزایش هزینه های تولید کتاب را کم کرد و زمینه ای برای استمرار کارهای نشر در کشور فراهم نمود.
منبع: مهر
منبع: هنر شهر
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب