در نشست پژوهشی جشنواره موسیقی نواحی عنوان شد:
اگر سازها را پنهان نماییم به ادبیات ضربه زده ایم
هنر شهر: یك پژوهشگر، اسطوره شناس و مدرس اظهار داشت: باید سازها را نشان دهیم. اگر آنها را پنهان نماییم به ادبیات فارسی ضربه زده ایم. شعر معاصر ما خالی از واژگان موسیقی و نام سازها شده است زیرا جوانان ما ساز را در تلویزیون نمی بینند ازاین رو تِمی برای خلق آن ندارند.
به گزارش هنر شهر به نقل از ایسنا، منصوره ثابت زاده در اولین نشست پژوهشی یازدهمین جشنواره موسیقی نواحی با عنوان سیر تحول و تطور ساختمان سازهای زهی زخمه ای در موسیقی اقوام، درباره ساختمان تغییر یافته سازها اظهار نمود: وقتی به سازها نگاه می نماییم متوجه می شویم به صورت طبیعی یا ساختگی تغییر پیدا كرده اند. بررسی این تغییرات مسئله مهمی در دنیاست. البته فراموش نكنیم كه مسائل اجتماعی و سیاسی هم در این مسئله اثرگذار هستند.
او ادامه داد: زمانی وظیفه پژوهشگران ثبت داشته بود كه این مورد همچنان هم ادامه دارد در حالیكه باید به بررسی مبحث هم پرداخت. من در تمام تعطیلات عید در منطقه خوی و نقده در حوزه سازهای سرنا و دهل اقدامات مربوط به ثبت را انجام می دادم.
این پژوهشگر با اشاره به اینكه در صدد هستم فرهنگ نامه حركات ایرانی را بنویسم، اظهار نمود: تا كنون ۴۶۰ رقص را ثبت كرده ام. روی ساز قوپوز هم تحقیق كردم و متوجه شدم تغییراتی در شكل و صدا دهی این ساز به وجود آمده است.
ثابت زاده درباره این ساز اضافه كرد: پس از كوچ نشینی، زندگی شهرنشینی روی ساز قوپوز اثرگذار بوده است و زمانی كه این ساز به شهر می رسد، از اندازه اولیه خود بزرگتر می گردد و به مرور در تكنیك های نوازندگی آن تاثیر می گذارد. حتی تعداد سیم های آن هم تغییر می كند.
او افزود: عاشیق امراه تعداد پرده های قوپوز را از ۱۴ به ۱۷، عدالت نصیب آن را به ۱۸ و عمران حیدری آن را به ۲۱ پرده تغییر داده است. این مورد نشان داده است كه سازنده و نوازنده ها هم باعث تغییر ساز و صدای آن شدند تا آن را با مخاطب معاصر همخوانی دهند.
این پژوهشگر با اشاره به اینكه «عاشیق عمران» در ایران نقش مهمی در تغییر ساز قوپوز داشته است، اعلام نمود: اوایل انقلاب از او خواستم كه ساز قوپوز را به من آموزش دهد و او یك ساز زنانه برای شروع تمرین درست كرد. در جمهوری آذربایجان «عاشیق» زن هم داریم.
ثابت زاده در بخش دیگری از صحبت هایش بیان كرد: بحث سنت و تجدد یكسری پارامترها دارد. ما نمی توانیم سنت را به تجدد برگردانیم مثل شعر فارسی كه هر شاعر بر مبنای یك اُسلوب شعر می گوید و در طول زمان هم بر مبنای سبك خودشان شعر گفته اند. باید تغییرات در موسیقی قومی ما به شكل طبیعی پیش برود، اگر بر مبنای شباهت های اشتباه، یكسری تغییرات مصنوعی را تزریق نماییم فاجعه رخ می دهد و آن تغییر دارای خصوصیات آوانگارد نخواهد بود.
امروز حجم إضافی صدا در زندگی ما به وجود آمده
جهانگیر نصری اشرفی-پژوهشگر - سخنران دیگر این مراسم هم با اشاره به روند تغییر و تحولات اجتماعی و تاثیر ان بر موسیقی اظهار داشت: مثل تغییرات دیگر شاهد تغییرات اساسی در موسیقی ایران هم بوده ایم كه این تغییرات بد هم نبوده بلكه بنا به الزامات شرایط اجتماعی رخ داده است.
وی در توضیح تغییرات در ساختار سازها اظهار نمود: ساز یكی از عناصر سازنده موسیقی قومی است و مبنای موسیقی اقوام هم آواز است، ساز هم بعنوان مكمل در كنار آواز قرار گرفته و همیشه حذف و اضافه هایی را در موسیقی اقوام داشته ایم.در طول ۶۰-۷۰ سال پیش با تغییراتی كه در اقوام ما بوجود آمده تغییراتی در موسیقی آنها هم رخ داد.
این پژوهشگر در بخش دیگری از سخنانش بیان كرد: وقتی سخن از خنیاگری می گردد كلام، حرف اول را می زند و ساز در رده بعد قرار می گیرد، از ۶۰ سال پیش تغییراتی در شكل سازها و پرده ها صورت گرفته است، اینها اجبار تغییر زندگی پر شتاب اقوام است كه كشور ما از اقوام متعددی تشكیل شده است، امروز تمركز روی موسیقی نیست و موسیقی با فرایند لحظه ای همراه شده است. در واقع حجم إضافی صدا در زندگی ما به وجود آمده است. اصل بر این است كه وقتی پرده ای بر ساز اضافه می گردد صدای ساز تغییر كند و ممكن است مخاطب آن را نپسندد.
راز ماندگاری سنت تغییر است
فریبرز رستمی- پژوهشگر موسیقی نواحی سخنران دیگر این نشست تخصصی كه بامداد امروز ۱۲ اردیبهشت ماه برگزار شد، اظهار داشت: بن مایه رپرتوار در موسیقی اقوام ایرانی آواز است اما بعضی سازها هستند كه اجازه نمی دهند انسان آواز بخواند این سازها منشا كلامی دارند. در سازهایی مثل نی و كرنای گیلان این خصوصیت دیده می گردد.
او با اشاره به اینكه این سازها در دوره شاه طهماسب صفوی و شاهان امیر كیایی گیلان كاربرد داشته اند، اضافه كرد: پس از رواج شیعه ۱۲ امامی و سركوب جنگ ها كرنا نوازی در مراسم عزاداری امام حسین(ع) اجرا می شده است. هنوز هم چاووشی خوانی همراه با كرنا نوازی در شمال ایران رایج است.
این پژوهشگر با اشاره به تغییر حجم سازها در طول زمان اظهار نمود: بخش عمده كوچك بودن ساز به تكنیك ساز سازی و نیاز زمانه برمی گردد. ساز تا ۱۴۰ سال پیش به شكل امروزی نبوده و برای سیم سازها از مس یا دل و روده و نخ ابریشم استفاده می كردند.
رستمی در بخش دیگری از صحبت هایش اظهار داشت: راز ماندگاری سنت تغییر است و اگر تغییر نباشد به یك مقوله موزه ای تبدیل می شود؛این امر جزو سرشت سنت موسیقی است و باید از این تغییر استقبال كرد.
او با تاكید به لزوم داشتن تاریخ تحلیلی موسیقی بیان كرد: پس از مشروطه فكر كردیم اگر غربی شویم خیلی خوب است، شیفتگی ما به غرب سبب شد كه گذشته خودمان را نبینیم و تاریخ تحلیلی موسیقی نداشته باشیم، امروز داشتن تاریخ تحلیلی موسیقی برای ما یك لزوم است و اگر این مهم را داشته باشیم شیفته شهر نمی شویم.
به گزارش هنر شهر به نقل از ایسنا، در این نشست تخصصی، امید صابری -سازنده و نوازنده اهل قوچان- با دو نمونه دو تار یك قطعه را نواخت تا تفاوت صدا در سازهای خراسان را كه دچار تغییر شده اند، نشان دهد.
همینطور بخشی والی نژاد -نوازنده و خواننده اهل خراسان -نیز درباره تفاوت كاسه های دوتار توضیح داد و اظهار داشت: تاری كه صدای بم دارد برای اجرای حماسی مناسب تَر است.
صفر رمضانی -سازنده و نوازنده اهل گیلان-احیاگر كمانچه های پنج سیم كه پدیده منحصر به فردی در سازهای زهی ایران است هم قطعه ای از روایت های قدیمی را اجرا كرد.این قطعه مربوط به همسر مرحوم حیدرخان یكی از انقلابیون گیلان بود كه با میرزا كوچك خان هم دوره بوده است. پس از كشته شدن حیدرخان همسر او به اسیری گرفته می گردد تا در خانه مشیرالممالك كار كند. او هم این شعر را برای خوابیدن فرزندش می خوانده است.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب